Steatotische leverziekte (leververvetting)
Medische diagnose
Steatotische leverziekte of Metabolic-Associated Steatotic Liver Disease (MASLD). Wanneer steatose gepaard gaat met ontstekingsverschijnselen, dan is er sprake van Metabolic-Associated Steatotic Hepatitis (MASH).
Eerdere benamingen: leververvetting, Non-Alcoholic Fatty Liver (NAFLD), leversteatose en leversteatohepatitis (Non- Alcoholic SteatoHepatitis, NASH).
Bepaal zorgprofiel
Vaststellen persoonlijke voedingszorgbehoefte
| Klachten | nauwelijks klachten, evt. vermoeidheid en zeurderige pijn in de rechter bovenflank |
| Complicaties | fibrosevorming (stadium 1-3 = MASH; stadium 4= cirrose), infecties, oncologische aandoeningen, cardiovasculaire aandoeningen |
| Comorbiditeit | obesitas, diabetes mellitus type 2, CVRM, OSAS, nierfunctiestoornis, osteoporose, oncologisch behandeltraject dat heeft geleid tot obesitas en/of MASLD/MASH |
| Laboratoriumgegevens | leverenzymen (ALAT, ASAT, GGT), nuchtere glucose, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, ratio, triglyceriden, HbA1c) |
| Medicatie | medicijnen, bètablokkers, ACE-remmers, diuretica, medicatie bij hypothyreoïdie, psychofarmaca, corticosteroïden, antihistaminica, antimigraine middelen, farmacologische interventies |
| Voedingssupplementen | vitamines- en mineralensuppletie indien sprake is van een tekort. Overweeg suppletie 800 IU vitamine E ter verbetering leverenzymen |
| BMI | de incidentie van MASLD en MASH neemt toe met het stijgen van de BMI. Ook bij een ‘normaal’ gewicht kan MASLD of MASH ontstaan |
| Gewicht | Streef naar gewichtsverlies van 3-5% om leververvetting te verminderen; 7-9% om leverontstekingen te verminderen; >10% om fibrose te verminderen, in een rustig tempo |
| Middelomtrek | de middelomtrek is voor de vetverdeling een goede afgeleide maat. Toename van de middelomtrek is een onafhankelijke risicofactor voor sterfte. De middelomtrek is tevens een maat om het effect van een interventie te beoordelen. Streefwaarde mannen: < 94 cm, vrouwen < 80 cm |
| Gewichtsverloop | gewichtstoename is ongewenst. Wees alert op toename vetweefsel i.c.m. afname spierweefsel (sarcopenie) |
| Voedingspatroon | eetgedrag, alcoholgebruik, toegevoegde suikers, dieetgeschiedenis |
| Persoonlijke factoren | dieetgeschiedenis, invloed van MASLD/MASH op het dagelijks leven (werk, sociaal, psyche, sport), motivatie voor gedragsverandering, mogelijkheden om de leefstijl aan te passen en gewicht te verliezen, sociaal netwerk, behoefte aan lotgenotencontact, gezondheidsvaardigheden |
| Familiegeschiedenis | positieve familie anamnese MASLD/MASH en andere co-morbiditeit |
| Leefstijlfactoren | BRAVO-factoren: bewegen, roken, alcohol, voeding en ontspanning (incl. slaap) |
| Andere interventies | beweegprogramma, psychosociale ondersteuning, (cognitieve) gedragstherapie |
Bronnen
- Dieetbehandelingsrichtlijn 26 Leveraandoeningen, Uitgeverij 2010
- Bischoff, S. C., Bernal, W., Dasarathy, S., Merli, M., Plank, L. D., Schutz, T., & Plauth, M. (2020). ESPEN practical guideline: Clinical nutrition in liver disease. Clin Nutr, 39(12), 3533-3562. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2020.09.001
- Francque S, Marchesini G, Kautz A, Walmsley M, Dorner RA, Lazarus JV, e.a. Non-alcoholic fatty liver Disease: a patient guideline. JHEP reports. 1 oktober 2021;3(5):100322. https://doi.org/10.1016/j.jhepr.2021.100322
Geschreven door Mariëlle Claassen, Viola van der Kraan en Eline te Nijenhuis van het Netwerk Diëtisten MDL.
Laatste update: december 2023