Urinewegstenen
Medische diagnose
Urinewegstenen (urolithiasis, nierstenen) voor volwassenen vanaf 18 jaar.
Bepaal zorgprofiel
Vaststellen persoonlijke voedingszorgbehoefte
| Diagnose | Urinewegstenen, solitair of recidiverend, mogelijke oorzaak |
| Steenanalyse | Soort urinewegsteen (calciumstenen (calciumoxalaat of calciumfosfaat), urinezuurstenen, struvietstenen of cystinestenen) |
| Behandeling | Spontane lozing, operatieve steenverwijdering of niersteenvergruizing |
| Klachten | Koliekpijn met bewegingsdrang, misselijkheid en braken, vaker aandrang om te plassen, bloed in de urine, koorts |
| Comorbiditeit | Chronische nierschade of mononier, hypertensie, obesitas, diabetes type 2, short bowel, ileostoma, bariatrische chirurgie (m.n. gastric bypass) |
| Complicaties | Recidief nierstenen, nierstuwing t.g.v. afsluiting urinewegen, niet-functionerende nier, nierbekkenontsteking, urosepsis |
| Laboratoriumgegevens | Serum: calcium, fosfaat, kalium, oxaalzuur, urinezuur. Urine 24-uur: pH, volume (streven naar ± 2500 ml/dag), citraat, calcium, kalium, natrium, ureum, kreatinine, urinezuur, oxaalzuur |
| Bloeddruk | Streefwaarde systolische bloeddruk < 140 mmHg (80+ <160 mmHg), bij cardiovasculaire aandoeningen en chronische nierschade gelden lagere streefwaarden |
| Medicatie | Calciumsuppletie, vitamine C- en D-supplementen, thiazide-diuretica, allopurinol, kaliumcitraat, natriumbicarbonaat, pijnstillers, alfablokkers |
| Voedingssupplementen en zelfzorgmiddelen | Supplementen met calcium, vitamine C en D, pijnstillers |
| BMI | Streefwaarde BMI 18.5-25 kg/m2 (65+ 20-28 kg/m2); obesitas is mogelijk een risicofactor voor een recidief; bij niet-obese patiënten is hypertensie mogelijk een risicofactor voor recidief |
| Middelomtrek | Streefwaarde vrouwen < 80 cm, mannen < 94 cm |
| Gewichtsverloop en screeningsuitslag (risico op ondervoeding) | Voor screenen op (het risico van) ondervoeding wordt aanbevolen: Voedingstoestandmeter |
| Voedingspatroon | Vochtinname 2-3 liter per 24 uur. Voldoet voeding aan Richtlijnen Goede Voeding? Zout maximaal 5-6 gram (een hoge zoutinname verhoogt de calciumuitscheiding). Calciumbeperking is niet geïndiceerd. |
| Persoonlijke factoren | Opleidingsniveau, werk, ziekte-inzicht, zelfredzaamheid, gezondheidsvaardigheden, psychosociale omstandigheden |
| Familiegeschiedenis | Bij positieve familieanamnese lijkt recidivering vaker voor te komen |
| Leefstijlfactoren | Alcohol, roken, beweging, stress, slaappatroon. Voldoet patiënt aan de Beweegrichtlijnen? |
Bronnen
- Diëtisten Nierziekten Nederland. Dieetbehandelingsrichtlijnen en achtergronden. www.dietistennierziekten.nl
- Nederlandse Vereniging voor Urologie. (2014). Evidence-based richtlijn diagnostiek, behandeling en follow-up van nierstenen. Geraadpleegd op 19 februari 2016.
- Schijndel J van, Donkers F. Calciumoxalaatstenen: de dieetinterventie. Scriptie Health Promotion HAN 2015
- Türk C. et al. EAU Guidelines on Urolithiasis. Limited update maart 2016. Geraadpleegd op 31 december 2017.
Laatste update: maart 2018 door Diëtisten Nierziekten Nederland (DNN)