Decubitus

Stabiel en gezond gewicht, geen relevante comorbiditeit, geen voedingsproblemen

Hier vind je relevante informatie o.a. brochures en online hulpprogramma’s

De afdeling diëtetiek van een ziekenhuis, instelling, revalidatiecentrum of praktijk heeft zelf ontwikkelde informatiematerialen die kunnen worden uitgereikt. Op het gebied van decubitus en voeding zijn geen landelijke informatiefolders.

Decubitus Nederland (voor patiënten en mantelzorgers)

Drukplek | Thuisarts.nl

Gezond en duurzaam eten met de Schijf van Vijf | Voedingscentrum

Folder over hoe je gezond eet volgens de Schijf van Vijf – Voedingscentrum

Heeft vragen over voeding bij decubitus en wil ondersteunde begeleiding, verhoogd risico op ontwikkelen van decubitus, decubitus categorie I en II.

Algemeen voedingsadvies door (huis)arts, praktijkondersteuner en (wijk/gespecialiseerd) verpleegkundige

• Het is aan te bevelen om te screenen op ondervoeding volgens een gevalideerde instrument voor de doelgroep: SNAQ 65-, SNAQ 65+,SNAQ rc, MUST.
• Monitor 1 keer per kwartaal het gewicht(sverloop), zo nodig vaker.
• Stimuleer patienten om een gezond gewicht na te streven, te bewegen in overeenstemming met de beweegrichtlijnen en eten volgens de Richtlijnen goede voeding met name aandacht voor eiwit, energie, en vochtinname. Voeding speelt een rol bij zowel preventie als behandeling van decubitus. Het doel is om de voedingstoestand van patiënten te handhaven of te optimaliseren ter vermindering van het risico op decubitus.
• Analgetica, sedativa, bètablokkers. Misselijkheid of verminderde eetlust als bijwerking van medicatie.
• Nagaan oorzaak van de decubituswond en zet hier interventies op.
• Blijf preventieve maatregelen toepassen, ook als een decubituswond is vastgesteld.
• Vermindering van druk- en schuifkrachten door drukverlagende maatregelen en houdingsverandering: wisselhoudingen en aangepaste matrassen/kussens ter preventie van decubitus. Ondersteun hierbij patiënten die zelf niet in staat zijn om van houding te veranderen.
• Mobilisatie: vroeg en actief mobiliseren van patiënten (zitten, staan, lopen) is belangrijk om druk- en schuifkrachten te voorkomen. Voor advies en begeleiding bij de inzet van bewegingsstrategieën en een adequate zit- of lighouding kan de fysiotherapeut en/of ergotherapeut worden geconsulteerd.
• Huidzorg en inspectie: bestaande uit het beoordelen en verzorgen van de huid. Veranderingen van de vochtigheid, huiddikte of ontstekingsverschijnselen (roodheid, zwelling, warmte, pijn) van de huid zijn geassocieerd met decubitus. Inspectie van de huid en het onderliggende weefsel is belangrijk omdat huidveranderingen de eerste tekenen van decubitus zijn. Ook draagt het behouden van een vitale en gezonde huid bij aan de preventie van decubitus.

Informatiebronnen:

• • Voedingscentrum (z.d.). Zink.
  • V&VN (2021). Richtlijn Decubitus.
  • Wiersma, T. (2015). NHG-Standaard Decubitus (M70). Nederlands Huisartsen Genootschap.

Specialistische dieetbehandeling is doorgaans geïndiceerd wegens complexiteit van de aandoening(en) of complexiteit van de doelgroep. Bij co- of multimorbiditeit is er een verhoogd risico op decubitus waarbij de voedingstoestand of voedingsinname een risicofactor is bij: decubitus categorie III of hoger en ongeclassificeerde decubitus.

Specialistische dieetbehandeling kan o.a. geïndiceerd zijn wegens complexiteit van de aandoening(en) of complexiteit van de doelgroep

Specialistische dieetbehandeling, zoals door een Diëtist Geriatrie en Ouderen (netwerk DGO), is doorgaans geïndiceerd wegens complexiteit van de aandoening(en) of complexiteit van de doelgroep.

Bij decubitus is vrijwel altijd sprake van co- of multimorbiditeit. Het is van belang dat de diëtist weet van welke andere ziekten en aandoeningen sprake is. Er kan sprake zijn van acute comorbiditeit zoals botbreuken en operatiewonden, of van chronische comorbiditeit zoals verlammingen en diabetes mellitus.

Voeding: speelt een rol bij zowel preventie als behandeling van decubitus. Het doel is om de voedingstoestand van patiënten te optimaliseren. Informatie is nodig over de samenstelling van de voeding met bijzondere aandacht voor: energie, eiwit en vocht.

De diëtistische diagnose wordt individueel gesteld op basis van analyse van de verzamelde gegevens over de patiënt met de medische diagnose decubitus en eventuele andere medische diagnoses. In de diëtistische diagnose worden in ieder geval de risicofactoren (medisch, leefstijl, antropometrie), de beperkingen in de voedingsinname/-gewoonten in relatie tot decubitus met daarbij voorkomende klachten en de relevante activiteiten, participatie, externe en persoonlijke factoren beschreven.

De dieetbehandeling is een elementair onderdeel van de totale behandeling van decubitus. Het is belangrijk dat de cliënt en verzorgenden voldoende tijd, rust en aandacht nemen voor de maaltijden. Indien nodig kunnen mantelzorgers hierbij betrokken worden. Als gebruik wordt gemaakt van verrijkte voeding of medische voeding, kan in overleg met de patiënt worden gevarieerd in smaak, temperatuur en consistentie. Als er kauw- of slikstoornissen zijn, moet met de logopedist worden overlegd over een geschikte consistentie van de voeding.

Behandeling en preventie van decubitus vinden multidisciplinair plaats door onder andere (wond)verpleegkundigen, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, (huis)artsen, specialist ouderengeneeskunde, dermatologen, diëtisten en eventueel andere (para)medici.

Doel

Preventie: verminderen van het risico op decubitus door het handhaven of verbeteren van de voedingstoestand.

Behandeling: bijdragen aan het optimaal herstel van de wond en het voorkomen van complicaties door de voeding af te stemmen op de behoefte van de patiënt. Hierbij ligt de nadruk op energie, eiwit en vocht conform behoefte met mogelijk suppletie van zink.

Dieetkenmerken:

Bij preventie : inname conform Richtlijnen goede voeding.

• Energie: naar behoefte, zoals gemeten met indirecte calorimetrie of geschat met de WHO- of H&B-formule met een toeslagfactor van 1,4 tot 2,5, afhankelijk van de categorie van decubitus en de mate van activiteit.
• Eiwit: 1,2-1,3 gram per kilogram (gecorrigeerd) lichaamsgewicht per dag.
• Vocht: 1,5-2 liter per dag.

Bij behandeling van decubitus:

• Energie: naar behoefte, zoals gemeten met indirecte calorimetrie of geschat met de WHO- of H&B-formule met een toeslagfactor van 1,3 tot maximaal 1,5.
• Eiwit: 1,2-1,3 gram per kilogram (gecorrigeerd) lichaamsgewicht per dag, bij ondervoede patiënten 1,25-1,5 g/kg/d
• Vocht: 2-2,5 liter drinkvocht per dag.
• Zink: suppleren tot 100% ADH.
• Bij beperkte voedingsinname kan vit C, ijzer, koper tot 100% van de ADH gesuppleerd worden, eventueel als onderdeel van een multivitaminen-multimineralensupplement.
• Bij voorkeur meerdere kleine eetmomenten (6-8 keer) per dag aanbieden in plaats van drie hoofdmaaltijden.
• In geval van (dreigende) ondervoeding kan (aanvullende) medische voeding of sondevoeding gegeven worden.
• Gebruik bij patiënten met decubitus categorie II of hoger die ondervoed zijn of ondervoed dreigen te raken een voedingssupplement, medische voeding of sondevoeding verrijkt met arginine, zink en vitamine C.