InformatieDiverticulose en diverticulitis

Diverticulose en diverticulitis

Medische diagnose

Diverticulose is een aandoening waarbij kleine uitstulpingen (divertikels) in de darmwand ontstaan, meestal in de dikke darm. Als deze divertikels ontstoken zijn, spreken we van diverticulitis.

Bepaal zorgprofiel

Zorgprofiel 1: Zelfmanagement

Zelfzorg is vaak voldoende bij diverticulose of ongecompliceerde diverticulitis, met name wanneer de aandoening mild is, de patiënt geen verhoogd risico heeft op complicaties en wanneer er goede ondersteuning en opvolging beschikbaar is.

De belangrijkste criteria voor zelfzorg zijn:

Diagnose van ongecompliceerde diverticulitis.
Afwezigheid van risicofactoren: Niet-immuun gecompromitteerde patiënten en patiënten zonder comorbiditeiten en zonder tekenen van systemische infectie, kunnen vaak thuis worden behandeld.
Thuisomgeving: Patiënten moeten toegang hebben tot medische zorg en in staat zijn om snel naar een arts of ziekenhuis te gaan als hun symptomen verergeren.

Zelfzorg behelst vooral dieetmaatregelen, zoals een vezelrijk dieet met voldoende vocht en het vermijden van bepaalde medicijnen zoals NSAID’s die het risico op complicaties kunnen verhogen.

Hier vind je relevante informatie o.a. brochures en online hulpprogramma’s

Bij ongecompliceerde diverticulose en diverticulitis zijn er verschillende maatregelen die een patiënt zelf kan nemen om de klachten te verminderen en verdere complicaties te voorkomen:

Vezelrijke voeding: Bij diverticulose is het belangrijk om voldoende vezels te eten, ongeveer 30-40 gram per dag, om de stoelgang soepel te houden. Dit kan worden bereikt door voldoende volkoren producten, groenten, fruit, noten, zaden, pitten en peulvruchten te eten conform de aanbevolen dagelijkse (en wekelijkse) hoeveelheden van de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum.
Voldoende vochtinname: Drink dagelijks 1,5 tot 2 liter vocht (bij voorkeur water, thee of koffie zonder suiker en zuivel of plantaardige zuivelvervangers) om de ontlasting zacht te houden, wat helpt om druk op de divertikels te verminderen.
Stoppen, danwel minderen van alcoholgebruik.
Stoppen, danwel minderen met roken.
Lichaamsbeweging: Regelmatige lichaamsbeweging, minimaal conform de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, helpt om de stoelgang te verbeteren en de algemene gezondheid van de darmen te ondersteunen.
Medicatie: Paracetamol kan worden gebruikt voor pijnverlichting, maar het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) zoals ibuprofen en diclofenac moet worden vermeden, omdat deze de darmwand kunnen irriteren.

Informatie over voeding bij diverticulose, ongecompliceerde diverticulitis en vezelrijke voeding kun je via onderstaande links vinden:

Zorgprofiel 2: Zorgprofessional

Een algemeen voedingsadvies door een zorgprofessional, zoals een huisarts, praktijkondersteuner of verpleegkundige volstaat in situaties waarin de diverticulose of diverticulitis ongecompliceerd is, er geen specifieke voedingsproblemen zijn en patiënten geen comorbiditeiten hebben of immuungecomprommitteerd zijn.

Algemeen voedingsadvies door (huis)arts, praktijkondersteuner en (wijk/gespecialiseerd) verpleegkundige

Kijk voor voedings- en leefstijladviezen onder ‘Zorgprofiel 1’.
Indien vezelrijke voeding of vochtinname niet gehaald worden, of wanneer de patiënt niet weet hoe de vezelaanbeveling gehaald kan worden, kun je doorverwijzen naar een algemene, eerstelijns diëtist.
Eventueel kan bij obstipatie ter overbrugging naar een vezelrijke voeding laxantia (lactulose of macrogol) worden voorgeschreven.
Adviseer om dagelijks de temperatuur rectaal te meten en direct (ook buiten praktijkuren) contact op te nemen met een arts bij: braken, rectaal bloedverlies, toename van de klachten, of temperatuur > 39 ^o
Als pijnstilling kan paracetamol worden voorgeschreven.
Antibiotica worden niet geadviseerd.

Meer achtergrondinformatie vind je hier:

Zorgprofiel 3: Diëtist

Het is belangrijk om patiënten met diverticulose of diverticulitis door te verwijzen naar een algemene diëtist in specifieke situaties, met name wanneer voedingsaanpassingen nodig zijn om symptomen te beheersen of terugkerende episodes te voorkomen. De volgende omstandigheden kunnen aanleiding geven tot zo’n verwijzing:

Recidiverende diverticulitis: Na een episode van diverticulitis kan een diëtist helpen bij het opstellen van een dieetplan om het risico op terugval te verkleinen. Dit kan bijvoorbeeld door advies te geven over het (geleidelijk) verhogen van de vezelinname of het vermijden van voedingsmiddelen die de symptomen kunnen verergeren.
Persisterende klachten: Wanneer een patiënt aanhoudende symptomen heeft na een diverticulitis-episode, kan een diëtist helpen bij het identificeren van voedingsmiddelen die klachten veroorzaken en een gepersonaliseerd dieetadvies geven om de klachten te verminderen.
Patiënten met obstipatie: Een diëtist kan helpen om geleidelijk diverse vezels uit gewone voeding aan het dieet van de patiënt toe te voegen zonder dat er laxantia nodig zijn.

Dieetbehandeling gericht op het voorkomen, opheffen, verminderen of compenseren van met voeding samenhangende of door voeding beïnvloedbare stoornissen, beperkingen en participatieproblemen, conform richtlijnen indien aanwezig.

Een diëtist met zorgprofiel 3 kan als volgt samen met de patiënt een dieetbehandelplan met dieetbehandelingsdoelen opstellen:

Specifiek: De diëtist richt zich op het verbeteren van de voedingsinname van de patiënt om ontstekingen te verminderen en toekomstige complicaties te voorkomen. Dit wordt bereikt door vezelinname te optimaliseren, rekening houdend met de stadia van diverticulose (preventie) en diverticulitis (genezing van de ontsteking).

Meetbaar: De patiënt verhoogt de dagelijkse inname van voedingsvezels naar 30-40 gram per dag binnen een maand, volgens de aanbevelingen van de diëtist, en houdt een voedingsdagboek bij om de voortgang te meten.

Acceptabel: De patiënt geeft aan bereid te zijn om voedingsadviezen te volgen, zoals het toevoegen van vezelrijke producten (volkoren granen, groenten, fruit) en het vermijden van voedingsmiddelen die de darmen kunnen irriteren tijdens een actieve ontsteking.

Realistisch: De diëtist zorgt ervoor dat de voedingsaanpassingen aansluiten bij de leefstijl en voorkeuren van de patiënt, en biedt alternatieve vezelbronnen aan die binnen het dieet van de patiënt passen.

Tijdsgebonden: Binnen drie maanden zijn de ontstekingssymptomen verminderd (meetbaar maken met VAS-score per symptoom) en is de patiënt in staat een vezelrijk dieet te handhaven om nieuwe opvlammingen van diverticulitis te voorkomen.

Zorgprofiel 4: Diëtist met specialistische expertise

Het doorverwijzen van een patiënt met diverticulose of diverticulitis naar een gespecialiseerde kan in de volgende situaties noodzakelijk zijn:

Wanneer een patiënt herhaaldelijk last heeft van diverticulitis of complicaties ondervindt, zoals abcessen of perforaties, kan een diëtist helpen met specifieke voedingsaanpassingen die nodig zijn om verdere ontstekingen te voorkomen en de darmgezondheid te verbeteren.
Dieetaanpassingen bij acute diverticulitis: Tijdens een acute episode van diverticulitis is vaak een aangepast dieet nodig, bijvoorbeeld vloeibare voeding of een vezelarm dieet, om de darm rust te geven. Een diëtist kan begeleiding bieden bij het geleidelijk herintroduceren van vezels in het dieet en het opstellen van een langetermijnplan.

Voedingsintoleranties of -restricties: Als de patiënt voedingsmiddelen slecht verdraagt of al voedingsrestricties heeft vanwege andere aandoeningen, zoals prikkelbare darm syndroom (PDS), kan een gespecialiseerde diëtist helpen om een volwaardig voedingspatroon samen te stellen dat deze beperkingen in acht neemt.

Bij patiënten met comorbiditeiten zoals (een geschiedenis van) eetstoornissen, ondervoeding, obesitas of andere metabole aandoeningen, of bij immuungecompromitteerde patiënten is gespecialiseerde voedingsbegeleiding noodzakelijk om zowel de darmgezondheid te verbeteren als rekening te houden met deze bijkomende aandoeningen.

Specialistische dieetbehandeling kan o.a. geïndiceerd zijn wegens complexiteit van de aandoening(en) of complexiteit van de doelgroep

Dit zorgprofiel verwijst naar een hoog complexe zorgsetting, waarbij de diëtist diepgaande kennis en vaardigheden moet hebben op de volgende gebieden:

Voeding bij acute diverticulitis

Bij acute diverticulitis wordt vaak een tijdelijk vezelarm dieet voorgeschreven om de darm rust te geven. De diëtist moet begrijpen hoe dit dieet wordt toegepast en wanneer geleidelijk over te schakelen naar een vezelrijk dieet, afhankelijk van de ernst en fase van de aandoening.

Voedingsmanagement bij gecompliceerde diverticulitis

Bij gecompliceerde diverticulitis kunnen complicaties zoals abcessen, perforaties of fistels optreden, wat kan leiden tot ziekenhuisopnames en soms operaties. De diëtist moet kennis hebben van postoperatieve voeding, sondevoeding of parenterale voeding bij patiënten die niet in staat zijn om normaal te eten.
Daarnaast moet de diëtist ervaring hebben met het managen van ontstekingen en herstel bevorderen via voeding.

Voeding bij comorbiditeiten

Veel patiënten met diverticulitis hebben bijkomende aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten, of obesitas. De diëtist moet deze comorbiditeiten kunnen meenemen in het voedingsadvies. Bijvoorbeeld bij diabetes kan het noodzakelijk zijn om koolhydraten zorgvuldig te managen.
Ook moet de diëtist kennis hebben van medicatie-gerelateerde voedingsinteracties, bijvoorbeeld hoe bepaalde medicijnen het voedingsbeleid kunnen beïnvloeden (zoals antibiotica of ontstekingsremmers).

Voedingsrestricties en voedselovergevoeligheden

Patiënten met diverticulitis kunnen ook andere voedingsrestricties hebben, bijvoorbeeld vanwege voedselallergieën, lactose-intolerantie of glutenintolerantie (coeliakie). De diëtist moet in staat zijn om een gepersonaliseerd dieet op te stellen dat deze beperkingen integreert met de voedingsbehoeften voor diverticulitis.

Voedselveiligheid en infectiepreventie

Omdat diverticulitis vaak gepaard gaat met een verhoogd risico op infecties, is het belangrijk dat de diëtist patiënten leert over voedselveiligheid en hygiëne bij het bereiden van voedsel, vooral tijdens kwetsbare periodes zoals postoperatief herstel.

Chronisch ziektebeheer en preventie van recidieven

De diëtist moet expertise hebben in het begeleiden van patiënten om recidieven van diverticulitis te voorkomen, bijvoorbeeld door een dieet rijk aan voedingsvezels en voldoende vochtinname. Het opstellen van lange termijn voedingsplannen om de darmgezondheid te ondersteunen is hier cruciaal.

Interdisciplinaire samenwerking

Bij zorgprofiel 4 wordt vaak intensief samengewerkt met andere zorgverleners zoals artsen, verpleegkundigen en fysiotherapeuten. De diëtist moet goed kunnen communiceren binnen een multidisciplinair team en voedingsadvies kunnen afstemmen met andere medische behandelingen en interventies.

Motiverende gespreksvoering en gedragsverandering

Bij complexe patiënten met chronische aandoeningen of meerdere comorbiditeiten is het vaak een uitdaging om gedragsverandering te realiseren. De diëtist moet vaardigheden hebben in motiverende gespreksvoering om patiënten te begeleiden bij het aanpassen van hun voedingspatronen op de lange termijn.

Dieetbehandeldoelen binnen zorgprofiel 4 kunnen zijn:

Verminderen van darmbelasting en bevorderen van herstel tijdens acute fase

Doel: Het verlichten van de symptomen door de inname van voedingsmiddelen die de darm niet onnodig belasten.
Aanpak: Aanpassing van het dieet naar een tijdelijk vezelarm dieet tijdens de acute fase, om de ontstoken divertikels rust te geven.

Herstellen en opbouwen van vezelrijke voeding na acute fase

Doel: Het geleidelijk herintroduceren van vezelrijke voedingsmiddelen zodra de ontsteking is afgenomen, om toekomstige diverticulitis-aanvallen te voorkomen.
Aanpak: Een stapsgewijze opbouw van vezelinname met geleidelijke introductie van goed verteerbare vezels, zoals oplosbare vezels, gevolgd door onoplosbare vezels.

Voorkomen van complicaties door comorbiditeiten

Doel: Een dieet samenstellen dat rekening houdt met bestaande comprbiditeiten om complicaties te voorkomen.
Aanpak: Maatwerk dieetadvies dat zowel rekening houdt met de beperking van vezels tijdens acute diverticulitis als met de voedingsbehoeften van de comorbiditeiten.

Adequate voedingsinname en voorkomen van ondervoeding

Doel: Zorgen voor een volwaardige voedingsinname ondanks beperkingen in het dieet, om ondervoeding en tekorten aan essentiële voedingsstoffen te voorkomen.
Aanpak: Indien nodig, aanvulling met voedingssupplementen of energierijke, licht verteerbare maaltijden, vooral als de patiënt last heeft van verminderde eetlust, pijn of malabsorptie.

Optimaliseren van vochtinname

Doel: Zorgen voor een adequate vochtinname om de darmfunctie te ondersteunen en constipatie te voorkomen, zonder dat dit de symptomen verergert.
Aanpak: Adviseren van voldoende vochtinname, met nadruk op niet-irriterende dranken en eventueel vermijden van cafeïne en alcohol, afhankelijk van de toestand van de patiënt.

Vaststellen persoonlijke voedingszorgbehoefte

Klachten	Diverticulose: – Meestal asymptomatisch, maar soms kan er sprake zijn van lichte buikpijn, een opgeblazen gevoel, onregelmatige stoelgang. Ongecompliceerde diverticulitis: – Aanhoudende scherpe, stekende pijn links onderin de buik die binnen enkele dagen ontstaan is, met druk- of loslaatpijn links onderin de buik – Koorts (tussen 38 en 39 graden Celcius) – Misselijk – Diarree of obstipatie, bloed en/of slijm in ontlasting Gecompliceerde diverticulitis: > 1 van de volgende symptomen: – Koorts (> 39 graden Celcius) – Peritoneale prikkeling – Ileus – Rectaal bloedverlies – Palpabele weerstand – Hypotensie
Complicaties	Diverticulitis: – Divertikelbloeding – Arteriële bloeding – Peridiverticulitis – Abcesvorming – Darmperforatie met eventueel een peritonitis tot gevolg – Strictuur- of fistelvorming – Obstructie-ileus
Comorbiditeit	Bij diverticulose: – Obesitas – Hypertensie – Diabetes – Atherosclerose: Atherosclerose kan het risico op diverticulose verhogen, waarschijnlijk door verminderde bloedtoevoer naar de darmen. Bij diverticulitis: – Chronische inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. – Prikkelbare darmsyndroom – Immunosuppressieve aandoeningen zoals diabetes. Ook patiënten die immunosuppressieve medicatie gebruiken, zoals prednisolon, methotrexaat en TNF-alfa-blokkerende middelen lopen een verhoogd risico op een gecompliceerde diverticulitis. – Hart- en vaatziekten
Laboratoriumgegevens	Diverticulose: Er zijn geen specifieke laboratoriumtests. Diverticulitis: – Verhoogd leukocyten kan wijzen op een ontsteking of infectie – CRP (arbitrair) > 20 – 100 mg/l bij ongecompliceerde diverticulitis en > 100 mg/l voor gecompliceerde diverticulitis. NB: bij immuungecomprommitteerde patiënten kan CRP minder snel stijgen.
Bloeddruk	Er zijn geen specifieke streefwaarden bij diverticulose of diverticulitis voor bloeddruk, maar men kan streven naar een gezonde bloeddruk voor volwassenen (< 140 mmHg systolische bloeddruk).
Medicatie	Diverticulose: – Vezelsupplementen: Psyllium of andere vezelsupplementen kunnen worden voorgeschreven om de stoelgang te reguleren en de druk in de darmen te verlagen, wat kan helpen voorkomen dat divertikels ontstoken raken. – Laxantia: Soms worden milde laxantia voorgeschreven om obstipatie te voorkomen, wat het risico op diverticulitis kan verlagen. Stimulerende laxantia worden meestal vermeden, omdat ze de darmwand kunnen irriteren. Diverticulitis: – Antibiotica: Milde diverticulitis: Orale antibiotica zoals metronidazol in combinatie met ciprofloxacine of trimethoprim/sulfamethoxazol. Ernstige diverticulitis: Intraveneuze antibiotica zoals piperacilline/tazobactam of ertapenem. – Pijnstillers: Paracetamol wordt vaak gebruikt voor pijnbestrijding, omdat het weinig bijwerkingen heeft en veilig is voor de meeste patiënten. Opiaten worden in ernstige gevallen van pijn gebruikt, maar met voorzichtigheid vanwege het risico op obstipatie, wat de symptomen kan verergeren. – Probiotica: Sommige artsen bevelen probiotica aan om de darmflora te herstellen, vooral na een antibioticakuur, hoewel het bewijs voor de effectiviteit hiervan vooralsnog beperkt is. – Sondevoeding: Bij ernstige diverticulitis, vooral als de patiënt niet in staat is om te eten of drinken, kan sondevoeding nodig zijn om uitdroging te voorkomen en de elektrolytenbalans te handhaven.
Voedingssupplementen	Vezelsupplementen: Vraag vooral de manier van innemen na (tijdstip van de dag en hoeveelheid vocht) om te voorkomen dat constipatie verergert en de druk in de darmen juist wordt verhoogd. IJzersupplementen: IJzer kan bij sommige mensen constipatie veroorzaken, wat een negatief effect kan hebben op diverticulose. NSAID’s en aspirines: Vraag ook het gebruik van deze pijnstillers na, omdat hun gebruik sterk wordt afgeraden omdat ze het risico op divertikelbloedingen en perforaties kunnen verhogen.
Zelfzorgmiddelen	– Probiotica: Probiotica met de Lactobacillus– en/of de Bifidobacterium-stammen kunnen helpen bij het verbeteren van het darmmicrobioom en het verminderen van ontstekingen (bewijs vooralsnog beperkt). – Inuline: Inuline is een oplosbare vezel die als prebioticum kan werken en de groei van gezonde darmbacteriën bevordert. Het kan helpen om een regelmatige stoelgang te ondersteunen. – Psylliumvezel: Psyllium is een oplosbare vezel die vaak wordt gebruikt om de stoelgang te reguleren en constipatie te verlichten. Het kan helpen om de frequentie en consistentie van de ontlasting te verbeteren. – Methylcellulose: Methylcellulose is een niet-oplosbare vezel die kan helpen om de ontlasting te verzachten en de darmbewegingen te vergemakkelijken zonder gasvorming te veroorzaken. – Guargom: Guargom is een oplosbare vezel die de ontlasting kan verzachten en de darmpassage kan bevorderen.
BMI	Een gezond gewicht wordt aanbevolen voor de algemene gezondheid en kan bijdragen aan het verminderen van het risico op complicaties. Dit wordt meestal gedefinieerd als een BMI tussen 18,5 en 24,9 kg/m2.
Middelomtrek	Er zijn geen specifieke streefwaarden bij diverticulose of diverticulitis voor middelomtrek, maar men kan streven naar een gezonde middelomtrek voor volwassenen, meestal gedefinieerd als < 94 cm voor mannen en < 80 cm voor vrouwen.
Gewichtsverloop	Diverticulitis kan leiden tot ongewenst gewichtsverlies. Dit kan het gevolg zijn van symptomen zoals pijn, misselijkheid, braken en verminderde eetlust, die kunnen bijdragen aan een verminderde calorie-inname. De Global Leadership Initiative on Malnutritioin (GLIM) criteria kunnen gebruikt worden voor de diagnose en ernst van eventuele ondervoeding.
Screeningsuitslag (risico op) ondervoeding	Nutritional Risk Screening 2002 (NRS-2002): Bij acute diverticulitis is de NRS-2002 score een voorspeller van zowel de ernst van de ziekte als de duur van de ziekenhuisopname, los van de Body Mass Index. Subjective Global Assessment (SGA): De SGA is een ander veelgebruikt instrument dat zowel subjectieve als objectieve gegevens combineert om de voedingsstatus van een patiënt te evalueren. Dit instrument kan vooral nuttig zijn bij het beoordelen van patiënten met chronische vormen van diverticulose, waar geleidelijke achteruitgang van de voedingstoestand kan optreden. Mini Nutritional Assessment (MNA): Hoewel de MNA oorspronkelijk is ontwikkeld voor oudere volwassenen, kan het ook worden toegepast bij oudere patiënten met diverticulose of diverticulitis. De MNA helpt bij het identificeren van zowel ondervoeding als het risico daarop, wat belangrijk is aangezien oudere patiënten een hoger risico lopen op complicaties door ondervoeding.
Voedingspatroon	In het algemeen wordt een gebalanceerd dieet conform de Richtlijnen Goede Voeding met een hoge vezelinname (30 – 40 g/dag of > 14 g/1.000 kcal) en voldoende vocht (1,5 – 2 liter/dag) ter preventie van een diverticulitisaanval geadviseerd. Bij ondervoeding zal er extra aandacht geschonken moeten worden aan voldoende energie- en eiwitinname, al naar gelang de ernst van de ondervoeding. Eetpatroon: Een onregelmatig eetpatroon kan een negatieve invloed hebben op zowel diverticulose als diverticulitis. Een onregelmatig eetpatroon kan bijdragen aan een inconsistente vezelinname, wat kan leiden tot ontsteking van divertikels. Dit is vooral relevant tijdens perioden van acute diverticulitis, waarin een stabiel en vezelrijk dieet juist beschermend kan werken. Daarnaast kan een onregelmatig eetpatroon leiden tot onregelmatige stoelgang, wat de druk in de darmen kan verhogen en daarmee de kans op diverticulitis kan vergroten.
Persoonlijke factoren	Diverticulose en leeftijd: De prevalentie van diverticulose neemt toe met de leeftijd. Studies hebben aangetoond dat diverticulose zeldzaam is bij mensen jonger dan 40 jaar, maar dat de prevalentie aanzienlijk stijgt naarmate de leeftijd toeneemt. Bij mensen boven de 60 jaar kan de prevalentie oplopen tot meer dan 60% en bij mensen boven de 80 jaar zelfs tot 70-80%. Diverticulitis en leeftijd: Hoewel diverticulose vaker voorkomt bij oudere volwassenen, komt diverticulitis relatief vaker voor bij jongere volwassenen met diverticulose. Dit lijkt echter af te nemen met de leeftijd, omdat het aantal patiënten met gecompliceerde diverticulitis toeneemt bij oudere volwassenen. Er is ook bewijs dat de ernst en frequentie van diverticulitis kan toenemen bij oudere patiënten. Deze patronen kunnen worden toegeschreven aan verschillende factoren, waaronder veranderingen in de darmwandstructuur en -functie met de leeftijd, evenals verschillen in levensstijl en voedingsgewoonten.
Etniciteit	Incidentie en prevalentie van diverticulose en diverticulitis verschilt per etnische groep. Caucasiërs hebben een hogere prevalentie van diverticulose in vergelijking met andere etnische groepen. Afro-Amerikanen hebben ook een verhoogd risico, maar dit is over het algemeen lager dan bij Caucasiërs. Daarentegen lijkt de prevalentie van diverticulose lager te zijn onder Aziatische en Latijns-Amerikaanse bevolkingsgroepen. Aziaten hebben vaak divertikels aan de rechterzijde in het coecum of colon ascendens en Caucasiërs meestal aan de linkerzijde, in het sigmoïd. In Amerikaans onderzoek zijn ook verschillen in de ernst van diverticulitis tussen etnische groepen waargenomen. Afro-Amerikanen en Hispanics hebben mogelijk een hogere kans op ernstige complicaties zoals perforatie of abcesvorming in vergelijking met Caucasiërs. Dit kan echter ook samenhangen met andere sociaaleconomische factoren en verschillen in toegang tot gezondheidszorg.
Familiegeschiedenis	Erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen van diverticulose en diverticulitis. Deze genetische predispositie kan verklaren waarom sommige mensen een hoger risico lopen, zelfs bij afwezigheid van andere bekende risicofactoren zoals dieet of leeftijd.
Leefstijlfactoren	Fysieke activiteit: Regelmatige lichaamsbeweging, vooral activiteiten met een matige tot hoge intensiteit, kan het risico op diverticulitis verlagen. Fysieke activiteit helpt om de darmbewegingen te reguleren en constipatie te voorkomen, wat een beschermend effect kan hebben tegen diverticulose en diverticulitis. Alcoholgebruik: Overmatig alcoholgebruik kan bijdragen aan een verhoogd risico op diverticulitis. Roken: Roken is geassocieerd met een verhoogd risico op complicaties bij diverticulose, waaronder diverticulitis. Stress en psychische gezondheid: Er is groeiend bewijs dat chronische stress en angst een negatieve invloed kunnen hebben op het verloop van divertikelziekten.
Andere factoren	Darmmicrobioom: Er zijn aanwijzingen dat het darmmicrobioom een rol speelt in zowel de ontwikkeling van diverticulose als het optreden van diverticulitis. Dysbiose van het darmmicrobioom lijkt een belangrijke factor te zijn die bijdraagt aan de pathogenese. Medicijngebruik: Het gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), zoals ibuprofen en naproxen, kan het risico op diverticulitis verhogen. NSAID’s kunnen het slijmvlies van de darm irriteren, wat kan leiden tot ontstekingen en complicaties zoals diverticulitis. Daarnaast is er enig bewijs dat corticosteroïden en opioïden ook het risico kunnen verhogen, mogelijk door hun effecten op het immuunsysteem en de darmmotiliteit. Verder is het gebruik van bepaalde antibiotica, zoals breed-spectrum antibiotica, in verband gebracht met een verhoogd risico op diverticulitis, vooral als gevolg van veranderingen in de darmflora die deze medicijnen kunnen veroorzaken. Overmatig gebruik van antibiotica kan leiden tot dysbiose van het darmmicrobioom (zoals hierboven beschreven), wat zou kunnen bijdragen aan ontstekingsprocessen.

Bronnen

Naber AHJ, Faas M, Schurink M, et al. Clinical manifestations of diverticulosis and diverticulitis: a comprehensive review. J Clin Gastroenterol. 2022;56(2):125-136. doi:10.1097/MCG.0000000000001570.

Stollman N, Raskin JB. Diverticulosis and diverticulitis. Lancet. 2021;397(10274):1274-1284. doi:10.1016/S0140-6736(21)00357-6.

Stollman N, Raskin JB. Sepsis and diverticulitis: A review of the association and management strategies. Int J Colorectal Dis. 2023;38(8):1671-1681. doi:10.1007/s00384-023-05058-7.

Wu Y, Li X, Liu L, et al. Association between diabetes and diverticulitis: a meta-analysis. Gastroenterology. 2023;164(2):350-358. doi:10.1053/j.gastro.2022.10.022.

Kim H, Kim H, Kim Y, et al. Diverticulosis and hypertension: a systematic review and meta-analysis. J Hypertens. 2022;40(8):1454-1462. doi:10.1097/HJH.0000000000002962.

Shahid M, Moulton C, Zhu H, et al. Diverticular disease and cardiovascular risk: a review of current evidence. Am J Gastroenterol. 2023;118(1):12-19. doi:10.14309/ajg.0000000000001333.

Tapsell LC, Batterham MJ, Charlton KE, et al. Health benefits of dietary fiber. Nutr Rev. 2020;78(1):36-57. doi:10.1093/nutrit/nuz052.

Harris SC, Morgan D, Leighton JA. Dietary fiber and the treatment of diverticulosis. Am J Gastroenterol. 2021;116(1):54-62. doi:10.14309/ajg.0000000000001060.

Karasov WH, McWilliams SR, McLoughlin P. Inulin-type fructans and digestive health. Annu Rev Nutr. 2022;42:173-95. doi:10.1146/annurev-nutr-081920-051809.

DeFelice SL, Kim JH, Aranda A, et al. Effects of guar gum on gastrointestinal function. Clin Nutr. 2023;42(3):474-81. doi:10.1016/j.clnu.2022.10.009.

Pope JC, Karanjia ND. Diverticular disease: a review of current knowledge. World J Gastrointest Surg. 2023;15(4):436-47.

Liu TH, Kline J, Jankowski A, et al. Complications of diverticulitis: a comprehensive review of current management strategies. Clin Gastroenterol Hepatol. 2023;21(4):759-72. doi:10.1016/j.cgh.2022.09.025.

Parrocchia S, Brandimarte G, Nasi G, et al. Assessment of the nutritional status in patients with acute diverticulitis. Eur J Public Health. 2021;31(Suppl 3):206.

Schuster M, Tadros M, Valerian B. Diverticular Disease—An Updated Management Review. Gastroenterol Insights. 2022;13(4):326-339.

Strate LL, et al. Management of Diverticulitis. Curr Treat Options Gastroenterol. 2023;21:293-309.

Strate LL, et al. Dietary fiber and risk of diverticular disease: a prospective study. Am J Gastroenterol. 2020;115(4):616-623.

McFarland LV, et al. Probiotics for the prevention of diverticulitis recurrence: a systematic review and meta-analysis. Gut Microbes. 2021;13(2).

Smith CB, et al. Omega-3 fatty acids and the risk of diverticulitis: a prospective cohort study. Nutrients. 2019;11(7):1564.

Johnson ER, et al. Protein intake and outcomes in patients with diverticulitis. J Clin Gastroenterol. 2022;56(5):453-460.

Carabotti M, et al. Role of Dietary Habits in the Prevention of Diverticular Disease Complications: A Systematic Review. Nutrients. 2021;13(4):1288.

Johns Hopkins Medicine. Foods for Diverticulosis and Diverticulitis. 2023.

Nutrition Guide for Clinicians. Diverticular Disease. 2023.

Peery AF, Shaukat A, Strate LL. Epidemiology and risk factors of diverticular disease. Gastroenterology. 2020;158(5):1283-1296.

Strate LL, Morris AM. Epidemiology, pathophysiology, and treatment of diverticulitis. Gastroenterology. 2019;156(5):1282-1298.e1. doi:10.1053/j.gastro.2018.12.033.

Peery AF, Crockett SD, Murphy CC, et al. Burden and cost of gastrointestinal, liver, and pancreatic diseases in the United States: Update 2018. Gastroenterology. 2019;156(1):254-272.e11. doi:10.1053/j.gastro.2018.08.063.

Nagata N, Niikura R, Shimbo T, et al. High prevalence of right-sided diverticulosis and diverticulitis in an Asian population: A 10-year follow-up colonoscopy-based cohort study. Endoscopy. 2020;52(7):618-626. doi:10.1055/a-1147-4814.

Strate LL, Liu YL, Syngal S, Aldoori WH, Giovannucci EL. Racial and ethnic differences in the incidence of diverticulitis among a large national cohort of U.S. adults. Gastroenterology. 2021;160(5):1547-1555.e3. doi:10.1053/j.gastro.2020.12.051.

Maguire LH, Handelman SK, Duan R, Sulc J, Huang Q, Marquez-Luna C, et al. Genome-wide association analyses identify 39 new susceptibility loci for diverticular disease. Nat Genet. 2021;53(2):170-176.

Strate LL, Morris AM, Klarich DS, Schubart JR. Familial clustering of diverticular disease. J Clin Gastroenterol. 2020;54(7):571-576.

Painter RC, van Haelst IM, Visser LE, van de Ven PM, Boomsma DI. Genetic predisposition for diverticulosis and diverticulitis in twins. Gut. 2019;68(4):872-879.

Aune D, Sen A, Norat T, Janszky I, Romundstad P, Tonstad S, et al. Diet, lifestyle, and risk of diverticular disease: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Clin Gastroenterol Hepatol. 2021;19(4):674-688.e16.

Strate LL, Liu YL, Aldoori WH, Giovannucci EL. Physical activity decreases diverticular complications. Am J Gastroenterol. 2019;114(1):76-84.

Moreno CC, Mittal PK, Sullivan PS, Rutherford RA, Staley CA, Nicholas ZP. Acute diverticulitis: current clinical concepts and practice patterns. AJR Am J Roentgenol. 2020;214(3):464-474.

Andersson Y, Pahlman L, Johansson R, Nilsson T, Nyhlin H, Wickbom M. Lifestyle factors and risk of diverticular disease and complications: a systematic review and meta-analysis of observational studies. BMC Gastroenterol. 2020;20(1):100.

Tursi A, Scarpignato C, Strate LL, Lanas A, Kruis W, Lahat A, et al. Colonic diverticular disease. Nat Rev Dis Primers. 2020;6(1):20.

Schneider AM, Strate LL. The microbiome in diverticulitis: Insights from current research. Curr Opin Gastroenterol. 2020;36(1):5-11.

Barberio B, Judge C, Dirchwolf M, Black CJ, Savarino EV, Ford AC. Association between depressive symptoms, gastrointestinal symptoms, and microbiota in patients with diverticulitis. Gut Microbes. 2021;13(1):1-13.

Böhm S, Vogt S, Martus P, Lang H, Uhl W, Ritz JP. Probiotics and prevention of recurrent diverticulitis: A systematic review and meta-analysis. World J Gastroenterol. 2021;27(22):3005-3016. doi:10.3748/wjg.v27.i22.3005.

De Vries D, Verhoeven AAH. Geen antibiotica bij diverticulitis. Huisarts Wet. 2019;61. doi:10.1007/s-12445-019-0037-7.

Richtlijnendatabase. Ambulante behandeling van diverticulitis. 2023.

World Journal of Emergency Surgery. Update van de WSES-richtlijnen voor de behandeling van acute diverticulitis. 2020.

NICE guideline NG147: Diverticular disease: diagnosis and management. 2019. Beschikbaar op: https://www.nice.org.uk/guidance/ng147.

Rezapour M, Stollman N. Management of Diverticulosis. Curr Treat Options Gastro. 2021;19:14-29. doi:10.1007/s11938-020-00329-4.

NHG-Richtlijnen. Diagnostiek en behandeling acute diverticulitis van het colon. 2024. Beschikbaar op: https://richtlijnen.nhg.org.

NHG-Standaard Diverticulitis, 2022. Beschikbaar op: https://richtlijnen.nhg.org.

Richtlijnendatabase. Leefstijl bij Preventie Recidief Diverticulitis. 2019. Beschikbaar op: https://richtlijnendatabase.nl.

Nederlandse Vereniging van Diëtisten. Darmgezondheid en diëtetiek. 2019. Beschikbaar op: https://www.darmgezondheid.nl.

Geschreven door: Cynthia Lochtenberg, Diëtist Amsterdam

Laatste update: maart 2025

Cookie	Looptijd	Omschrijving
cookielawinfo-checbox-analytics	11 months	Deze cookie wordt ingesteld door de plug-in GDPR Cookie Consent. De cookie wordt gebruikt om de gebruikerstoestemming voor de cookies in de categorie "Analyse" op te slaan.
cookielawinfo-checbox-functional	11 months	Deze cookie wordt ingesteld door de plug-in GDPR Cookie Consent. De cookie wordt gebruikt om de gebruikerstoestemming voor de cookies in de categorie "Functioneel" op te slaan.
cookielawinfo-checbox-others	11 months	Deze cookie wordt ingesteld door de plug-in GDPR Cookie Consent. De cookie wordt gebruikt om de gebruikerstoestemming voor de cookies in de categorie "Overig" op te slaan.
cookielawinfo-checkbox-necessary	11 months	Deze cookie wordt ingesteld door de plug-in GDPR Cookie Consent. De cookie wordt gebruikt om de gebruikerstoestemming voor de cookies in de categorie "Noodzakelijk" op te slaan.
cookielawinfo-checkbox-performance	11 months	Deze cookie wordt ingesteld door de plug-in GDPR Cookie Consent. De cookie wordt gebruikt om de gebruikerstoestemming voor de cookies in de categorie "Prestatie" op te slaan.
viewed_cookie_policy	11 months	Deze cookie wordt ingesteld door de GDPR Cookie Consent-plug-in. De cookie wordt gebruikt om de keuze m.b.t. toestemming voor het gebruik van cookies op te slaan. Er worden geen persoonlijke gegevens opgeslagen.

Cookie	Looptijd	Omschrijving
_ga		Google analytics cookie
_gid		Google analytics cookie
_git		Google analytics cookie