Wacht met invoering Nutri-Score!
Dinsdag 21 februari 2023
‘Voorkom voedselverwarring en zorg dat de Nutri-Score eerst aansluit bij de Schijf van Vijf voordat die wordt geïntroduceerd.’
Dat verzoek werd op 3 februari gedaan aan het Ministerie van VWS in Den Haag door een delegatie van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten, Nederlandse Academie van Voedingswetenschappen, Partnerschap Overgewicht Nederland, Beroepsvereniging Gewichtsconsulenten Nederland, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Universiteit, Maastricht University en Voedingsjungle.
Er is nu al veel voedselverwarring onder consumenten. En dat levert weer extra werk op voor diëtisten. Nutri-Score kan helpen, maar niet op deze manier. Als we het logo willen inzetten als een middel om de gezondheid van alle Nederlanders te verbeteren, dan is het belangrijk om te werken aan ondubbelzinnige adviezen. Nutri-Score biedt dat nog niet en kandideert zich daarom niet als ‘trusted brand’.
Bianca Rootsaert, directeur NVD
5 argumenten voor uitstellen Nutri-Score
In de oproep worden vijf argumenten genoemd om de invoering uit te stellen. Ten eerste sluit de Nutri-Score niet goed aan bij de Schijf van Vijf. Dat zorgt voor verwarring bij consumenten. Ten tweede zorgt het algoritme onder Nutri-Score ervoor dat producenten hun product kunnen aanpassen om voor een A-labeling in aanmerking te komen. Daardoor lijkt het alsof het een gezond product is. Dit noemen we ook wel health washing. Ten derde kunnen producten producten ‘gezonder’ maken door ‘gunstige voedingsstoffen’ toe te voegen. Daarmee ondermijnt de het logo de Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV). Ten vierde ondermijnt Nutri-Score het preventiebeleid van het Ministerie van VWS, doordat het niet werkelijk voor een gezondere voedselomgeving zorgt. En ten vijfde is het zeer moeilijk om de benodigde aanpassingen door te voeren. De Nutri-Score is namelijk eigendom van Frankrijk en er gelden afspraken tussen de 7 deelnemende landen.
In de volgende paragrafen worden de argumenten verder toegelicht.
Waarom Nutri-Score de Schijf van Vijf ondermijnt
Zonder de aanpassingen van de Gezondheidsraad wordt het met Nutri-Score nóg moeilijker om een gezonde keuze te maken. Nutri-Score komt bij ongeveer 20-25% van de producten niet overeen met de Schijf van Vijf. Zo verwart Nutri-Score consumenten en ondermijnt het logo het vertrouwen in de Schijf van Vijf. Want als beiden elkaar tegenspreken, verliest ca 40% van de consumenten het vertrouwen in beide ‘logo’s’. Met de NutriScore kun je ‘ongunstige voedingsstoffen’, zoals zout en verzadigd vet, compenseren met ‘gunstige voedingsstoffen’, zoals vezels, groente, fruit, noten en eiwit. Daarom is de verwachting dat de mismatch ‘groene Nutri-Score maar niet passend in de Schijf van Vijf’ groter zal worden.
Waarom Nutri-Score healthwashing stimuleert
Zogenaamde (niet werkelijke!) productverbetering zien we in buurlanden waar ze Nutri-Score voeren. Een voorbeeld zijn Chocolade ontbijtbolletjes die precies zo zijn aangepast dat het product wel die Nutri-Score A krijgt. Maar met 18 gram suiker per 100 gram past het niet in de Schijf van Vijf, en daarmee is het geen gezonde keuze. Een ander voorbeeld is ijs en snoep. Producenten vervangen suiker door zoetstoffen. Vervolgens voegen ze er vezels en fruitpoeder aan toe. Daardoor kunnen ze het product verkopen als ‘gezondere keuze’. Op die manier stimuleert Nutri-Score healthwashing: ongezonde producten met een groen logo toch aanprijzen als gezond.
Waarom Nutri-Score de Nationale Aanpak Productverbetering ondermijnt
De Nationale Aanpak Productverbetering (NAPV) moet ons helpen minder suiker, zout en verzadigd vet binnen te krijgen. Producenten verlagen stap voor stap het gehalte aan deze ingrediënten, zonder dat consumenten daar iets van merken. Nutri-Score ondermijnt echter de NAPV, omdat het gebaseerd is op een rekensom van ‘gunstige’ en ‘ongunstige’ voedingsstoffen. En bepaalde producten bevatten zoveel ‘gunstige’ voedingsstoffen, dat er veel ruimte is om alsnog extra zout of suiker toe te voegen. Of omgekeerd dat een ongezond product alsnog een goede Nutri-Score kan krijgen door het toevoegen van ‘gunstige voedingsstoffen’, zoals eiwit of groentepoeder. Dit is bijvoorbeeld een probleem bij samengestelde gerechten en ook bij fruit- en groenteproducten.
Waarom Nutri-Score het preventiebeleid van VWS ondermijnt
VWS heeft diverse preventiedoelstellingen, waaronder de algemene gezondheid van Nederlanders verbeteren en de incidentie en prevalentie van (welvaarts)ziekten zoals obesitas, alzheimer en kanker te verminderen. Voeding is samen met roken op dit moment de belangrijkste determinant van onze gezondheid. Voeding heeft een relatief grote impact op het verbeteren van de gezondheid (voeding ca. 8% en bewegen max. 2,3%). Het belang van een gezonde voedselinname, en dus van een gezonder aanbod, is daarom enorm groot. Een goed werkend voedselkeuzelogo kan daaraan bijdragen. Maar zolang de aanbevelingen van de Gezondheidsraad niet zijn doorgevoerd, ondermijnt Nutri-Score juist een gezonde keuze, een gezonde voedselomgeving en daarmee de genoemde preventie-inspanningen. Als de aanbevelingen van de Gezondheidsraad worden opgevolgd, dan stimuleert een aangepast Nutri-Score een verschuiving richting een daadwerkelijk gezonder voedselaanbod, met daadwerkelijke impact ter verbetering van de gezondheid.
Waarom het zeer de vraag is of de benodigde aanpassingen wel kunnen worden doorgevoerd
Frankrijk is eigenaar van Nutri-Score, niet Nederland. De 7 landen die Nutri-Score al gebruiken of van plan zijn te gaan gebruiken, regelen gezamenlijk het beheer van het logo. Het aanpassen naar Nederlandse wensen, om Nutri-Score beter te laten aansluiten op de Nederlandse richtlijnen, kan daarom niet zomaar. Er moet voldoende onderbouwing zijn voor de aanpassing. Ook moeten de aanpassingen passen binnen de gemaakte afspraken tussen deze 7 landen. Verder moet er voldoende draagvlak zijn vanuit het internationale wetenschappelijke comité om de aanpassingen door te voeren. En de internationale stuurgroep moet dan nog bereid zijn om de wijzigingen goed te keuren. Het is daarom maar zeer de vraag of de voorgestelde aanpassingen van de Gezondheidsraad überhaupt mogelijk zijn. En ook met welke aanpassingen andere landen zullen komen. Kortom: nog meer reden om dit eerst helder te krijgen, en dus Nutri-Score eerst aan te passen alvorens deze in te voeren in Nederland.
Wacht met invoering Nutri-Score
“We hopen dat de Staatssecretaris de moed en kracht heeft om te kiezen voor de lange termijn. Een voedselkeuzelogo waarmee consumenten in Nederland écht geholpen zijn om vaker te kiezen voor gezond, dat daadwerkelijk bijdraagt aan preventie van overgewicht en zo bijdraagt aan een gezonder Nederland”, schrijven de ondertekenaars.
In de nieuwe zorg en gezondheidsakkoorden zoals IZA en GALA staat preventie centraal. We weten dat veel chronische aandoeningen worden veroorzaakt door – vaak ook onbedoeld – ongezond eetgedrag en dat we hier fors beleid op moeten maken. Nog meer verwarring is juist contraproductief aan het streven om mensen uit de zorg te houden. De NVD pleit ervoor dat bij producten op enige manier zichtbaar moet zijn of die voldoen aan de Schijf van Vijf.
Bianca Rootsaert, directeur NVD