Medicatie bij obesitas vraagt om inzet diëtist

Uit onderzoek van Iptos in opdracht van het Ministerie van VWS komt de wens van veel Nederlanders naar voren om obesitasmedicatie, zoals GLP-1 receptor agonisten, op te nemen in het basispakket. De inzet van dit type medicatie maakt de rol van de diëtist essentieel en urgent.

Volgens de geldende Richtlijn Overgewicht en Obesitas is het gebruik van obesitasmedicatie alleen verantwoord in combinatie met intensieve leefstijlbegeleiding, aangevuld met gepersonaliseerde voedingsbegeleiding door een diëtist op indicatie. Dit is nodig om voedingskundige risico’s en gezondheidsverlies op lange termijn te voorkomen.

“Medicatie kan voor een specifieke groep mensen met ernstige obesitas en bijkomende aandoeningen gezondheidswinst opleveren,” aldus prof. dr. Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog en hoogleraar obesitas aan het Erasmus MC. “Niet alleen op het gebied van gewichtsverlies, maar ook bij aandoeningen als bijvoorbeeld nierziekten, diabetes, hartfalen en kanker. Medicatie is geen quick fix. Het is belangrijk dat passende leefstijlbegeleiding wordt ingezet, op indicatie is dat inclusief de diëtist’.

Hoewel de gezondheidsvoordelen evident zijn voor mensen met obesitas als ziekte, benadrukt de NVD dat het gebruik van medicatie risico’s met zich meebrengt wanneer het zonder deskundige begeleiding gebeurt. De meest voorkomende bijwerkingen zijn gericht op werking van maag en darmen, maar ook kunnen voedingstekorten ontstaan.

Bij gebruik van GLP-1 receptor agonisten daalt de energie-inname met gemiddeld 16-39%, wat zonder begeleiding kan leiden tot tekorten aan ijzer, calcium, magnesium, vitamines B1, B12, D en meer. Symptomen als extreme vermoeidheid, haaruitval en spierzwakte zijn dan reëel.

Prof. dr. Marian de van der Schueren, hoogleraar diëtetiek aan Wageningen University & Research: “De voedingskundige begeleiding bij obesitas medicatie is een uitdaging én noodzaak. Zonder adequate inzet van diëtisten kunnen mensen op de lange termijn slechter af zijn. Het gaat niet alleen om meer of minder kilo’s maar om een optimale voedingsstatus als randvoorwaarde voor gezondheid. Met of zonder medicatie. Met maatwerk en monitoring halen we het maximale uit deze medicatie.”

De verwachting is dat, bij toelating tot het basispakket, de vraag naar diëtistische begeleiding stijgt bij specifieke indicaties. Zowel bij de start van de medicatie als bij het afbouwen ervan – waarbij zonder voedings- en beweegplan bovendien snelle gewichtstoename kan volgen. Tekorten van voedingsstoffen in het algemeen kunnen leiden tot in zwaarte variërende klachten leiden.

Er zijn bovendien aanwijzingen dat bij langdurig gebruik een plateau bereikt wordt, waarna verdere gewichtsafname uitblijft. Daarnaast stopt het merendeel van de gebruikers binnen twee jaar. Zonder adequate leefstijlinterventie met diëtistische begeleiding op indicatie – kan het leiden tot terugval. Zonder juiste begeleiding kunnen mensen van de regen in de drup komen.

De NVD benadrukt dat medicatie alleen effectief is binnen een bredere context van leefstijlbegeleiding. Zoals ook geadviseerd in internationale richtlijnen (AJCN), moet het gebruik van GLP-1 receptor agonisten altijd onderdeel zijn van een multimodale aanpak: voeding, beweging en gedragstherapie.

Bianca Rootsaert, directeur van de NVD: “Als medicatie beschikbaar komt voor grotere groepen met obesitas en gezondheidsproblemen, dan is dat onder strikte voorwaarden waardevol – maar wel met de diëtist in het leefstijl behandelteam. Als NVD zijn we daar op voorbereid en sturen we op specifieke deskundigheid bij deze begeleiding, passend bij het beroepsprofiel diëtist.