Ga door naar hoofdcontent
misc/arrow-dots-black Nieuwsmisc/arrow-dots-blackHerziene richtlijn ‘Zorg in de stervensfase’ gepubliceerd
NVD-geautoriseerde richtlijn

Herziene richtlijn ‘Zorg in de stervensfase’ gepubliceerd

Donderdag 2 november 2023Afbeelding Herziene richtlijn ‘Zorg in de stervensfase’ gepubliceerd

De herziene richtlijn Zorg in de stervensfase is gepubliceerd. De richtlijn is bedoeld voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor volwassen patiënten in de stervensfase. De Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) heeft deze richtlijn geautoriseerd.

De richtlijn is tot stand gekomen met input van zorgprofessionals en patiënten en naasten. Hierdoor sluit deze aan op knelpunten in de praktijk. De richtlijn is verder gebaseerd op de meest recente inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeld volgens de wetenschappelijk methodologie.

Het is voor iedereen belangrijk om tijdig na te denken en te praten over wat kwaliteit van leven voor jou persoonlijk betekent en inhoudt. Zeker als je ongeneeslijk ziek bent of één van jouw naasten dat is. Zorgverleners voorzien mensen daarbij van goede informatie over de verschillende keuzemogelijkheden, consequenties, onzekerheden en verantwoordelijkheden. Ze werken volgens bepaalde richtlijnen om de best mogelijke zorg te leveren. 

Wat verstaan we onder de stervensfase?

Zorg in de stervensfase is één van de richtlijnen voor zorgverleners. Deze biedt aanbevelingen over de zorg vanaf het moment waarop het overlijden zich onafwendbaar aandient. Dat betreft veelal maximaal de laatste zeven dagen van het leven, zoals gesteld in het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. Deze richtlijn richt zich dan ook op de zorg die ingezet wordt als de verwachting van het interdisciplinaire zorgteam is dat de patiënt binnen een week zal komen te overlijden.

Uitgebreider

De herziene richtlijn Zorg in de stervensfase is op alle punten uitgebreider dan de oude richtlijn en benadert alle aspecten rondom de stervenfase, zoals het markeren van de stervenfase, de voorlichting aan patiënt en naasten, waken, psychosociale en spirituele zorg, het verlichten van symptomen die veel voorkomen in de stervensfase en de zorg voor de zorgverleners. Interdisciplinaire samenwerking staat daarbij steeds centraal.

Belangrijkste wijzigingen

De richtlijn is op een aantal punten vernieuwd ten opzichte van de oude richtlijn:

  • Evidence-based onderbouwing van de aanbevelingen in de richtlijn. Er is systematisch literatuuronderzoek gedaan naar de volgende onderwerpen: markering, reutelen (preventie en behandeling), pijn en opioïden bij dyspneu. Deze zijn uitgewerkt volgens de evidence-based methodiek GRADE.
  • Overwegingen ten aanzien van het toedienen van vocht en voeding in de stervensfase worden uitgebreider beschreven.
  • Meer praktische handvatten voor zorgverleners bij zorg voor mensen in de stervensfase.
  • Meer aandacht voor culturele aspecten bij zorg in de stervensfase.
  • Expliciete aandacht voor psychosociale en spirituele zorg. 
  • Verbinding met andere palliatieve zorg richtlijnen.

Meer informatie

De herziene richtlijn Zorg in de stervensfase is te vinden op Pallialine. In de app PalliArts, die gratis te downloaden is voor Android en iOS, is een samenvatting van de richtlijn te vinden, net als in de webshop van IKNL. Daar is ook de folder over de stervensfase verkrijgbaar. Meer informatie over Zorg in de stervensfase en ondersteunende middelen zijn te vinden op de themapagina over deze fase op Palliaweb. Patiëntinformatie over dit onderwerp is te vinden op de website overpalliatievezorg.nl

Er vindt een symposium plaats voor wie verder geïnteresseerd is in het onderwerp: