Diëtisten als belangrijke schakel in de gezonde eiwittransitie voor thuiswonende 65-plussers

Diëtisten erkennen hun rol in de eiwittransitie, maar integreren deze nog weinig in hun behandelingen. Dat blijkt uit de scriptie ‘Duurzaam Eiwitwijs voor de diëtist’ van studenten Voeding en Diëtetiek aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. De studenten onderzochten de behoeften van diëtisten om effectiever advies te kunnen geven over een meer plantaardig dieet voor thuiswonende 65-plussers.

De eiwittransitie, gericht op het stimuleren van plantaardige eiwitten vanwege milieu- en gezondheidsvoordelen, is een belangrijk onderdeel van het streven naar een duurzamer voedingspatroon. De Nederlandse overheid streeft naar 60% plantaardige eiwitten in ons dieet tegen 2050. Vooral voor 65-plussers is deze overgang uitdagend vanwege de verhoogde eiwitbehoefte voor het behoud van spiermassa en -functie. Diëtisten spelen een cruciale rol in het begeleiden van 65-plussers tijdens deze overgang, maar hebben meer kennis en praktische ondersteuning nodig. De scriptie is onderdeel van het project ‘Duurzaam Eiwitwijs’. Het onderzoek richt zich op het ondersteunen van diëtisten bij het bevorderen van een optimale, meer plantaardige eiwitinname bij thuiswonende 65-plussers. Om dat te bereiken, willen de studenten ondersteunings- en ontwikkelingsmateriaal voor diëtisten aanbieden.

Door middel van ontwerpgericht onderzoek is de onderzoeksvraag onderzocht en beantwoord, waarbij het Double Diamond model is toegepast. In het onderzoek zijn negen diëtisten en vier experts betrokken middels diepte-interviews. Deelnemende diëtisten behandelen thuiswonende 65-plussers en streven naar de integratie van de eiwittransitie. De genoemde experts zijn onderzoekers met expertise in eiwitkwaliteit, eiwitinname van ouderen en/of de eiwittransitie.

De bevindingen uit de interviews zijn thematisch geanalyseerd om de huidige situatie van diëtisten, obstakels bij dieetaanpassingen en ondersteunende elementen voor een succesvolle integratie van de eiwittransitie te onderzoeken. Daarnaast hebben experts suggesties voor specifieke kennis- en vaardigheidsvoorwaarden voor diëtisten aangedragen. Een CIMO-analyse werd uitgevoerd om interventies te identificeren waarmee diëtisten thuiswonende 65-plussers beter kunnen adviseren over een optimale en meer plantaardige eiwitinname, gebaseerd op diëtistenvoorkeuren en expertvoorwaarden. De verzamelde resultaten zijn samengevat in een programma van eisen dat de vereisten van de experts en de voorkeuren van de diëtisten met betrekking tot ondersteunings- en ontwikkelingsmateriaal weergeeft. Het ondersteuningsmateriaal is bedoeld om de diëtisten te helpen bij hun behandelingen, terwijl het ontwikkelingsmateriaal gericht is op de professionele ontwikkeling van de diëtisten. Deze twee soorten materialen kunnen de kwaliteit van de behandelingen verbeteren en zorgen voor effectievere adviezen.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat diëtisten hun rol erkennen binnen de eiwittransitie, maar deze weinig integreren in hun behandelingen. Dit komt door een gebrek aan kennis en betrouwbare informatie, wat leidt tot misvattingen over plantaardige voeding. Voor de genoemde uitdagingen hebben diëtisten zowel theoretische kennis als praktische toepassingsvaardigheden nodig. Diëtisten ondervinden obstakels bij het toepassen van de eiwittransitie in de praktijk, met name vanwege de uiteenlopende behoeften van thuiswonende 65-plussers en de vereiste verantwoorde benadering.

Experts onderstrepen het belang van een gezonde benadering van meer plantaardig voeding. Het implementeren van een plantaardig dieet op een verantwoorde manier vereist specifieke kennis en vaardigheden, waarbij de rol van de diëtist onmisbaar is. Ze benadrukken dat diëtisten de juiste kennis moeten hebben over onderwerpen zoals eiwit- en spiersynthese en het gebrek aan aminozuuropslagcapaciteit. Daarnaast zijn vaardigheden zoals het kunnen beoordelen en berekenen van eiwitkwaliteit essentieel. Een belangrijk punt dat experts naar voren brengen, is dat de overtuigingen en gedragingen van de diëtist zelf een significante rol spelen in de succesvolle integratie van de eiwittransitie.

Tijdens de CIMO-analyse hebben de onderzoekers interventies overwogen om diëtisten te ondersteunen bij het adviseren van de eiwittransitie aan thuiswonende 65-plussers. Dit resulteerde in een aanbeveling om de interventies ‘werkboek’ en ‘masterclass’ te ontwikkelen en vervolgens te testen om de kennis, vaardigheden en het zelfvertrouwen van diëtisten te vergroten. Het programma van eisen dient als leidraad voor belanghebbenden bij het aanpassen en ontwikkelen van materialen. Als je geïnteresseerd bent om dit document in te zien, kun je contact opnemen met marleen.manders@han.nl of annemarie.nijhof@han.nl. Verder onderzoek wordt aanbevolen, gericht op gedragsverandering bij zowel diëtisten als cliënten, mogelijk met behulp van het I-Change model.

De eiwittransitie biedt grote kansen voor milieu en gezondheid. Met goede ondersteuning kunnen diëtisten 65-plussers helpen om meer plantaardige eiwitten in hun dieet op te nemen, wat essentieel is voor hun gezondheid en de doelen van de transitie. Echter, het is nog onduidelijk of mensen met een (te) lage eiwit- en energie-inname (bijvoorbeeld door ziekte of kwetsbare gezondheid) op een verantwoorde manier meer plantaardige eiwitten kunnen consumeren.

Christa van Rooijen, Marilène Baltus, Mashel Nabard en Sara Dorani
Studenten aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding & Diëtetiek

Annemarie Nijhof en Marleen Manders
Docenten aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Lectoraat Voeding, Diëtetiek en Leefstijl