Prijsprikkelend naar gezonder eten

Ik schrijf deze column op verkiezingsdag 2021. In verschillende verkiezingsprogramma’s wordt gesproken over de mogelijkheid van een heffing op vlees. Voor GroenLinks en de Partij voor de Dieren is dit een terugkerend onderwerp. Bij D66 en ChristenUnie is het een punt van weggeweest: de vleestaks is weer in de programma’s opgenomen, zoals in 2012, na geschrapt te zijn in de partijplannen voor de verkiezingen van 2017.

Die terugkeer lijkt niet op zichzelf te staan. Het verbrede politieke draagvlak voor een belasting op vlees sluit aan bij een luider wordende roep om met vleesconsumptie en -productie samenhangende gezondheids- en milieukosten in de prijs van vlees te verrekenen. In wezen ligt het aloude principe van de vervuiler betaalt aan de basis van de argumentatie om tot de invoering van een eerlijke vleesprijs (true pricing) te komen – even los van de specifieke invulling via btw-verhoging of een verbruikersbelasting in de vorm van accijns op vlees.

Om ook het maatschappelijk draagvlak te verbreden, is het belangrijk de opbrengsten van een vleestaks niet anoniem in de schatkist te laten verdwijnen. Te meer omdat er goede bestemmingen voor de opbrengsten van een vleestaks zijn. Zo zijn deze te benutten voor de verdere verduurzaming van de vee- en vleessector of om groenten en fruit goedkoper te maken.
Met dit laatste worden consumenten vanaf de plantaardige kant gestimuleerd – ‘geprijsprikkeld’ – tot een verstandiger en verantwoordelijker eetpatroon. Hier is volop reden toe. We weten dat in het eetpatroon van Nederlanders nog veel gezond- en duurzaamheidswinst is te boeken. Doorbelasten van kosten die gepaard gaan met minder gezond en duurzaam aanbod is een middel dat dit doel heiligt.

Ik ben benieuwd hoe een daadwerkelijke invoering van een vleestaks in de praktijk zal uitpakken. Gaat dit bijdragen aan verbetering van het voedingspatroon? Gaat de prijsprikkel tot maatschappelijke irritatie leiden? Geeft de vleestaks diëtisten een steuntje in de rug, en een argument in handen om mensen naar een gezonder voedselconsumptiepatroon te helpen?

Dr. Hans Dagevos, senior onderzoeker / consumptiesocioloog, Wageningen Economic Research,  WUR