Ga door naar hoofdcontent
misc/arrow-dots-black Artikelenmisc/arrow-dots-blackNieuwe inzichten in fenylketonurie
Promotie diëtist Annemiek van Wegberg

Nieuwe inzichten in fenylketonurie

Woensdag 22 januari 2025Afbeelding Nieuwe inzichten in fenylketonurie

‘Van de eerste tot de tweede Europese richtlijnen voor diagnose en behandeling van fenylketonurie: bewijs opbouwen voor toekomstige aanbevelingen.’ Dit is de titel van het proefschrift van diëtist Annemiek van Wegberg waarop zij afgelopen week promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Fenylketonurie (PKU) is een zeldzame stofwisselingsziekte die veroorzaakt wordt door een defect in het PAH-enzym. Hierdoor hoopt fenylalanine (Phe) zich op in het bloed en de hersenen, wat zonder behandeling kan leiden tot ernstige neurologische schade. Dankzij vroege opsporing en behandeling via de hielprik zijn de uitkomsten voor patiënten de afgelopen decennia sterk verbeterd. Toch blijft PKU een uitdagende aandoening, waarvoor het onderzoek van Wegberg nieuwe inzichten heeft opgeleverd.

Richtlijnen PKU

In 2017 werd de eerste Europese richtlijn voor de diagnose en behandeling van PKU gepubliceerd. Tijdens het opstellen van deze richtlijnen bleek dat voor verschillende onderwerpen beperkt bewijs beschikbaar was, wat de basis vormde voor het onderzoek van Wegberg. De studie richt zich op vijf onderwerpen: BH4-behandeling, laat gediagnosticeerde patiënten, atypische patiënten, voorkeuren en waarden van zorgprofessionals, en alternatieve biomarkers.

BH4-behandeling: niet altijd de verwachte resultaten

Een belangrijke pijler van dit onderzoek was het evalueren van de BH4-behandeling, een therapie die de natuurlijke eiwittolerantie bij PKU-patiënten kan verhogen. Uit analyses bleek dat de standaard 48-uurs test voor BH4-responsiviteit enkele langzame responders mist. Verder is er geen consensus over de definitie van BH4-responsiviteit onder zorgprofessionals, wat behandeling bemoeilijkt. Daarnaast tonen studies geen verbetering in kwaliteit van leven bij patiënten die hun dieet versoepelen dankzij BH4, in tegenstelling tot de ervaringen uit de praktijk.

Annemiek van Wegberg tijdens haar promotie op 15 januari 2025.

Late en atypische PKU-diagnoses

PKU wordt nog steeds laat gediagnosticeerd, vooral bij personen/migranten uit landen zonder neonatale screening. Daarnaast zijn er patiënten met een atypisch ziektebeloop, waarbij hoge Phe-waarden niet leiden tot de verwachte intellectuele beperkingen, maar waarbij er wel andere neuropsychiatrische symptomen kunnen bestaan. Het begrijpen van deze variatie kan helpen bij het verbeteren van behandelingen.

Nieuwe biomarkers en persoonlijke opvattingen

Een ander speerpunt is de zoektocht naar alternatieve biomarkers. N-lactoyl-Phe lijkt een veelbelovende kandidaat om neurocognitieve prestaties bij PKU beter te begrijpen dan alleen Phe-waarden. Daarnaast bleek uit een enquête dat zorgprofessionals verschillend omgaan met ontbrekend bewijs, waarbij een meerderheid kiest voor overbehandeling om risico’s te minimaliseren.

Implicaties voor de praktijk

Het onderzoek benadrukt de noodzaak van consistente definities en betere tools, zoals vragenlijsten, om de impact van PKU op patiënten te meten. Ook toont het potentie van nieuwe technieken zoals metabolomics om de ziekte beter te doorgronden. Voor diëtisten betekent dit dat gepersonaliseerde zorg en het nauwgezet volgen van nieuwe ontwikkelingen essentieel blijven in de behandeling van PKU-patiënten.

Promotie