VoedingNL congres 2025: Levenslange vitaliteit – van onderzoek naar realiteit

Het VoedingNL congres “Levenslange vitaliteit: van onderzoek naar realiteit” vond dit jaar plaats op woensdag 4 juni bij Aristo Amsterdam. Het programma bood een brede kijk op gezond ouder worden, met bijdragen vanuit de moleculaire genetica, voeding en zorgpraktijk. Als NVD waren we aanwezig met een stand.

Het congres begon met een tegendraadse presentatie van prof. dr. Jan Hoeijmakers over de rol van DNA-schade bij veroudering. Volgens hem is het niet meer, maar juist minder eten dat bijdraagt aan gezond ouder worden. Dagelijks ontstaan er in elke cel tienduizenden DNA-beschadigingen. Hoewel ons lichaam deze deels kan repareren, gaat dit met de jaren steeds minder goed. Dit leidt tot celveroudering en ziektes zoals kanker. Bij mensen met zeldzame DNA-reparatiestoornissen verloopt het verouderingsproces versneld. Onderzoek bij muizen liet zien dat calorierestrictie de levensduur aanzienlijk kan verlengen. Ook bij een jonge patiënt met het TTD-syndroom leidde een lager calorie-aanbod tot verbeterde motoriek en cognitieve functies. Hoeijmakers benoemde dat deze inzichten mogelijk ook relevant zijn bij neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer en bij behandelingen zoals chemotherapie.

Dr. Ir. Pol Grootswagers ging in op de relatie tussen plantaardige voeding en spiermassa bij ouderen. Hoewel een meer plantaardig eetpatroon voordelen biedt voor gezondheid en milieu, is de eiwitkwaliteit een aandachtspunt. Ouderen hebben een hogere eiwitbehoefte én een verminderde respons op eiwitten. Volledig plantaardige maaltijden bevatten vaak te weinig essentiële aminozuren zoals lysine en methionine. Zelfs met voldoende eiwitinname is de spiereiwitsynthese lager dan na een maaltijd met dierlijke eiwitten. Voor diëtisten betekent dit: kritisch kijken naar de samenstelling van plantaardige maaltijden, zeker in de zorg. Grootswagers presenteerde de Alpha-Tool, die helpt bij het optimaliseren van de eiwitkwaliteit van maaltijden.

Prof. dr. Francesco Mattace Raso besprak de rol van voeding bij cognitieve achteruitgang. Dementie kent meerdere oorzaken – van Alzheimer tot vasculaire en metabole stoornissen – maar voedingsstatus speelt in veel gevallen een rol. Tekorten aan B-vitamines, calcium en vocht kunnen bijdragen aan verwardheid en verminderde cognitieve functies. Ook sprak hij over de rol van voeding bij vroegsignalering van Mild Cognitive Impairment (MCI) en over lopend onderzoek naar het effect van onder andere zeewierextracten op cognitieve achteruitgang. Zijn pleidooi: ondervoeding tijdig herkennen en behandelen, en kritisch kijken naar het nut van sondevoeding in de laatste levensfase.

Dr. ir. Inge Groenendijk liet zien dat sterke botten niet alleen afhankelijk zijn van calcium en vitamine D. Ook eiwitinname is van belang. Vooral dierlijke eiwitten dragen bij aan een hogere botdichtheid. Onderzoek laat zien dat vegetariërs en veganisten een verhoogd risico hebben op heupfracturen, ook als calcium en vitamine D voldoende zijn. In een RCT leidde een verhoogde zuivelinname tot minder vallen en heupfracturen bij kwetsbare ouderen. Groenendijk benadrukte het belang van voeding én beweging in de aanpak van botontkalking.

Dr. ir. Priya Dewansingh-Leeffers ging in op de aanpak van ondervoeding bij ouderen en de noodzaak van een andere manier van samenwerken. Multidisciplinair werken betekent dat zorgverleners vanuit hun eigen vakgebied parallel aan elkaar werken, vaak via verwijzingen. Interprofessioneel werken gaat een stap verder: professionals formuleren gezamenlijke doelen, stemmen af en delen verantwoordelijkheden. Die werkwijze blijkt effectiever in het verbeteren van de voedingsstatus van ouderen. In de praktijk gebeurt dit nog weinig. Diëtisten voelen zich soms onvoldoende betrokken en er zijn belemmeringen zoals gebrek aan tijd, vergoeding en overlegmomenten. Dewansingh pleitte voor een actieve rol van de diëtist: laat je meerwaarde zien, zoek actief verbinding en help mee om voedingszorg écht samen vorm te geven.

Dr. ir. Josje Schoufour presenteerde verschillende digitale toepassingen die ouderen kunnen ondersteunen bij leefstijlverbetering. Denk aan de SO-NUTS app, die ouderen helpt bij het stellen van doelen en het bijhouden van voeding en beweging, of App’n Eiwit, die eiwitinname koppelt aan smartwatchdata. Voor minder zelfredzame ouderen wordt blended care getest, zoals in het BITE-IT project. In de praktijk zijn er nog obstakels, zoals technische integratie en vergoeding. Toch zijn de eerste ervaringen positief, mits de technologie goed aansluit bij de gebruiker én zorgprofessional.

De posterpitches lieten een divers palet aan onderwerpen zien, van voeding bij ALS tot het puzzelen met aminozuurscores in vegetarische maaltijden. De wetenschappelijke prijs ging naar Kirsten Berk voor haar onderzoek naar ultrabewerkte voeding binnen GLI-trajecten. De praktijkprijs werd uitgereikt aan Rachel van der Lugt voor haar werk met de Alpha-Tool.

Het congres liet zien hoe breed het thema veroudering is en hoe belangrijk voeding daarin blijft – van moleculair tot maatschappelijk niveau. Voor diëtisten liggen er duidelijke uitdagingen én kansen: bij het ondersteunen van plantaardige voedingspatronen, bij vroegsignalering van ondervoeding en cognitieve achteruitgang, en bij het inzetten van technologie. Meer dan ooit vraagt goede voedingszorg om samenwerking, verdieping én praktische toepassing.