Adviesrapport ‘Gezond, Gezien & Gegeten’
Dinsdag 17 juni 2025
Een interdisciplinaire groep masterstudenten van de Radboud Universiteit maakte in opdracht van het Ministerie van VWS een adviesrapport over ondervoeding. Het richt zich op het tegengaan van ondervoeding onder thuiswonende ouderen (65–80 jaar), met bijzondere aandacht voor de sociale factoren die bijdragen aan dit probleem. De studenten constateerden dat ondervoeding in Nederland een groeiend probleem is onder zelfstandig wonende ouderen.
Kernoorzaken van ondervoeding
Het rapport identificeert vijf sociaal-maatschappelijke oorzaken die bijdragen aan ondervoeding:
- Eenzaamheid
- Armoede
- Mobiliteitsbeperkingen
- Gebrek aan kennis over voeding
- Rouw
Sociale interventies – zoals buurttafels, dagbesteding en gezamenlijke eetmomenten – kunnen hierop inspelen.
Belangrijkste aanbevelingen
- Investeer in sociale projecten die ondervoeding kunnen signaleren en voorkomen.
- Zorg voor structurele financiering en borging van initiatieven op lokaal niveau.
- Stimuleer kennisoverdracht, onder andere door educatie en voorlichting via scholen en gemeenschappen.
- Meet de effectiviteit van sociale interventies om meer draagvlak en financiering te genereren.
- Train vrijwilligers en zorgprofessionals in signalering van ondervoeding.
- Doorbreek stigma’s rond hulpvragen en ouderenzorg.
- Organiseer vanuit verbinding.
Rol van de Agenda Ondervoeding Nederland
De Agenda Ondervoeding NL wordt in het rapport genoemd als een effectieve manier om ondervoeding aan te pakken. De agenda is een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten en het Voedingscentrum om alle partijen in het veld bij elkaar te halen en gemeenschappelijk doelen te formuleren.
Het rapport adviseert om de inzichten en aanbevelingen van de Agenda Ondervoeding NL actief te integreren in gemeentelijk en landelijk preventiebeleid. Ook zou de agenda versterkt moeten worden met structurele financiering en betrokkenheid van zorgverzekeraars, welzijnsorganisaties en gemeenten waarbij kennisoverdracht een belangrijke pijler is.
De NVD wordt gepositioneerd als cruciale partner in preventie en signalering van ondervoeding. Het rapport ziet een belangrijke rol voor diëtisten en de NVD:
- Educator: Diëtisten kunnen preventief voorlichting geven aan ouderen, mantelzorgers en jongeren (via scholen).
- Signaleringsexpert: Diëtisten zijn getraind in het vroeg herkennen van ondervoeding en kunnen daarin ook anderen opleiden.
- Netwerkpartner: De NVD kan bruggen slaan tussen medische zorg en sociale initiatieven.
- Beleidsadviseur: De NVD kan actief bijdragen aan beleidsvorming, onder meer via betrokkenheid bij de verschillende overheidsakkoorden en de Agenda Ondervoeding NL.
- Kwaliteitsbewaker: Diëtisten kunnen de voedingskwaliteit binnen sociale eetinitiatieven bewaken, inclusief aandacht voor diëten bij comorbiditeit.
Domeinoverstijgende aanpak
Sociale factoren spelen een grote rol bij ondervoeding van ouderen. Diëtisten, sociale netwerken en lokale initiatieven kunnen elkaar versterken in de preventie. Het rapport benadrukt de noodzaak van een interdisciplinaire en domeinoverstijgende aanpak, waarbij de Agenda Ondervoeding NL en de NVD beiden een sleutelrol spelen.
Door samen te werken aan kennisdeling, educatie en structurele ondersteuning, kan ondervoeding niet alleen eerder worden gesignaleerd, maar ook worden voorkomen – wat leidt tot betere gezondheid, lagere zorgkosten en een hogere kwaliteit van leven voor ouderen.