Opiniestuk in Trouw over Nutriscore

Op 8 oktober verscheen er een opinie stuk in het dagblad Trouw van NVD directeur Bianca Rootsaert. “Supermarkten zouden heel iets anders moeten doen, als ze willen meewerken aan onze gezondheid”, betoogt Bianca.

Nederlanders eten zoals bekend steeds ongezonder, als er niets gebeurt stevenen we af op een gezondheidsramp. Maar we kunnen iets doen, lijkt het, door in de supermarkt te letten op nutri­scores. A-producten zijn het gezondst, voeding met een E-score kunnen we beter laten liggen.

De politiek stemde destijds in met de introductie ervan. Maar consumenten, kennisorganisaties en wetenschappers zijn lang niet allemaal zo enthousiast. Internationale producenten halen nutriscores zelfs van hun verpakking, omdat het algoritme te vaak een verkeerde en verwarrende score geeft.

Nederlandse supermarkten, vertegenwoordigd door het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), pleiten er juist voor de nutriscore te verplichten. Onduidelijk is alleen of de supermarkten daarbij onze gezondheid op het oog hebben of hun concurrentiepositie. Binnen het Nationaal Preventieakkoord hebben ze immers beloofd hun huismerken van een nutriscore te voorzien; nu willen ze dat de grote A-merken dezelfde regels volgen.

Inmiddels is de discussie over de nutriscore zó ingewikkeld geworden, dat de presentatrice van het consumentenprogramma Kassa vorige week verzuchtte: “Ik heb het drie dagen bestudeerd en ik snap het nog steeds niet.”

Het probleem is dat de nutriscore niet goed is doordacht. Daardoor belemmert ze de volksgezondheid eerder dan dat ze die bevordert. Ten eerste combineert de score productverbetering met consumentenvoorlichting, maar dat zijn uiteenlopende doelen.

Ten tweede maakt de nutriscore gebruik van rood-groen kleurcodes, wat ‘goed’ of ‘fout’ suggereert, of ‘gezond’ of ‘ongezond’. En dat leidt tot verkeerde conclusies. Want de éne pizza kan gezonder zijn dan de andere, maar leven op pizza alleen is níet gezond.

Ten derde reduceert de nutriscore gezonde voeding tot een kwestie van jam en hagelslag, terwijl het vooral uitmaakt hoeveel een individu van het één of het ander binnenkrijgt.

Om gezond te eten is de bekende schijf van vijf nog altijd de beste basis, waarbij hoeveelheden, balans en verhoudingen kunnen per persoon verschillen: leeftijd, geslacht of ziekte spelen een rol in wat we zouden moeten eten. Nutriscore negeert deze complexiteit.

We moeten dus stoppen gezond eten terug te brengen tot kiezen voor ‘een gezond(er) product’, een denkfout waar de nutriscore aan bijdraagt. Het gaat om het geheel van de voeding dat we als individu binnenkrijgen.

Bij die denkomslag speelt een aantal partijen een cruciale rol. Allereerst het Voedingscentrum met de schijf van vijf. Die moet door de overheid ruimhartiger ondersteund worden. Dan de samenleving zelf, buurtinitiatieven die nu overal in het land ontstaan, zoals het initiatief Vitaal Vechtdal, kunnen helpen. Maar vooral de supermarkten kunnen een cruciale rol vervullen, niet zozeer als huismerkproducent, maar als aanbieder van (basis)voedingsmiddelen.

Het meeste ongezonde voedsel kopen Nederlanders immers niet in fastfoodrestaurants of stations, maar in supermarkten. Dat zijn verleidingspaleizen geworden die op loopafstand van de meeste Nederlandse huishoudens liggen en open zijn tot laat in de avond.

Als supermarkten echt werk willen maken van onze gezondheid, kunnen ze bijvoorbeeld denken aan een andere vloerindeling, waarbij producten binnen en buiten de schijf van vijf duidelijk van elkaar worden onderscheiden. Of zet op de schappen of het product dat daar ligt, wel of niet binnen de schijf valt. Kleine aanpassingen zijn het: rekken schuiven, lichtplannen aanpassen of een eenvoudig kleur- of kaartjessysteem.

Weliswaar moet daar de Warenwet iets voor worden aangepast, maar dat is nog altijd minder complex dan ingewikkelde, internationale en juridische discussies voeren over verpakkingen en logo’s.

Met dank aan Trouw, lees het artikel online op Trouw.nl