‘Diet’ en dieet: onderscheid in het Nederlands
Dinsdag 2 juli 2024
Een vaak aangehaalde tekstwolk van stripkat Garfield is:
“DIET IS DIE WITH A ‘T’!”
Leuk bedacht door die rooie kater. Maar als diëtisten zetten wij doorgaans geen katten op dieet. (Alhoewel ik ooit, in een ver verleden, een screentest heb gedaan voor een Whiskas-reclame. Ze zochten een ‘echte’ diëtist; dat was verplicht omdat ze iets over gezonde voeding gingen zeggen.)
Met mijn acteercarrière is het nooit iets geworden. Ik werd, als afgestudeerd diëtist, redacteur en ben in die hoedanigheid altijd bezig met taal; vertaling van het vak diëtetiek in al haar mooie vormen. Letterlijk en figuurlijk ‘vertalen’, in de zin van: uitleggen, duiden, toelichten, vereenvoudigen, specificeren, maar ook: vertalen vanuit het Engels. En dan valt er iets op:
Je hebt ‘voeding’, daar weet iedereen van alles van …..
…En je hebt ‘dieet’, daar weten alleen diëtisten heel veel van!
Het Engelse woord ‘diet’ omvat beide: het dagelijkse voedingspatroon én het dieet. En zo wordt het ook vaak in het Nederlands vertaald. Dan wordt het woord ‘dieet’ gebruikt, daar waar ‘het voedingspatroon’ wordt bedoeld. (Bijvoorbeeld ‘het Mediterrane dieet: een gezond voedingspatroon, dat ziekte kan vermijden, maar het is niet een dieet dat iemand krijgt omdat hij vanwege een ziekte aangepaste voeding nodig heeft.) Voor zover ik weet, is het gebruik van het woord ‘dieet’ op die manier onjuist. En onwenselijk. Want ‘dieet’ is veel specifieker dan ‘voeding’, en daarmee is het ook onze specialiteit, ons unieke vakgebied. Ik vind daarom dat wij hier in onze taal zorgvuldiger mee moeten omspringen:
- Omdat het verwarrend (en iets anders) is (‘our daily diet’ ? onze dagelijkse voeding);
- Omdat een dieet de specialiteit is van een diëtist, hetgeen ons uniek maakt.
Dat laatste kunnen we benadrukken door consequenter te zijn in ons woordgebruik, met name in vertalingen. Want daarmee kunnen wij ons als beroepsgroep blijven onderscheiden (lees profileren) als specialisten.
Ik benieuwd wat jullie hiervan vinden.
(N.B. Wikipedia zegt: ‘Het woord dieet is afgeleid van het Griekse woord diaita, hetgeen zoveel betekent als ‘leefregel’.’ Dat haalt mijn pleidooi weer mooi onderuit… Het Voedingscentrum heb ik wel aan mijn kant: ‘Een dieet is een voedingspatroon dat om medische redenen afwijkt van gewone voeding’. Dus…. wat spreken we af?!)
