In Almere kan het: iedereen aan tafel voor toekomstbestendige eerstelijnszorg

In Almere wordt hard gewerkt aan een vernieuwende manier van samenwerken in de eerstelijnszorg. Waar elders in het land disciplines nu nog vaak indirect meepraten worden hier in Almere  alle eerstelijnspartijen nadrukkelijk aan één tafel gebracht. Onder leiding van Karen Plantinga, voormalig diëtist, oud-bestuurslid van de NVD en nu projectleider Eerstelijn bij ReHa (Regio-organisatie Huisartsen Almere), krijgt deze regionale samenwerking steeds meer vorm.

Waarom koos jij, als diëtist van huis uit, voor deze overstap naar een meer beleidsmatige functie?

“Dat is eigenlijk een logisch gevolg geweest van hoe mijn loopbaan zich heeft ontwikkeld,” vertelt Plantinga. “Ik heb jarenlang met veel plezier als diëtist gewerkt, maar ik merkte dat ik steeds vaker tegen systeemproblemen aanliep. Goede zorg verlenen is één ding, maar om structureel iets te verbeteren moet je op een ander niveau meepraten. Binnen de NVD heb ik geleerd hoe belangrijk het is dat onze beroepsgroep zelf aan tafel zit bij beleidsbeslissingen. En dat is precies wat ik nu in Almere probeer te realiseren – maar dan breder, voor alle eerstelijnsdisciplines samen.”

Almere is jong, snel gegroeid en volop in beweging. De stad telt inmiddels ruim 230.000 inwoners, maar de zorginfrastructuur heeft moeite dat tempo bij te benen. Om die reden wordt er nu gewerkt aan de opbouw van een Regionaal Eerstelijns Samenwerkingsverband (RESV) zoals dat ook in alle andere regio’s in Nederland gaat gebeuren het komende jaar. Binnen dit RESV werken 13 disciplines op gelijkwaardig niveau samen – van huisartsen en apothekers, specialist oudergeneeskunde,  tot logopedisten, ergo- en  fysiotherapeuten en diëtisten. Elke discipline levert een gemandateerde vertegenwoordiger die namens de eigen beroepsgroep spreekt.
“Dat is echt bijzonder,” zegt Plantinga. “Het is niet zo dat hier 1 beroepsgroep de baas is. Iedereen heeft een eigen stem en brengt de inhoud van de eigen discipline in. Dat zorgt voor balans, begrip en betere besluiten. En in Almere lukt dat, omdat we van begin af aan hebben gezegd: iedereen hoort en moet er ook bij.”

Waarom vind je het zo belangrijk dat elke discipline – ook diëtisten – zelf aan tafel zit, in plaats van zich te laten vertegenwoordigen door een andere paramedicus?

“Dat is een heel wezenlijk punt,” zegt ze. “Je kunt jouw inhoud, jouw expertise, niet overdragen aan iemand van een andere discipline. Natuurlijk hebben we als paramedici veel gemeen, maar het gaat er hier juist om dat je vanuit je eigen vakgebied vertelt wat er nodig is, wat jij kunt bieden en waarom jouw zorg belangrijk is voor de patiënt. Als diëtist zie je bijvoorbeeld vroegtijdig risico’s rondom voeding, leefstijl of kwetsbaarheid. Die kennis is cruciaal om preventieprogramma’s goed in te richten. Dat kan niemand anders namens jou inbrengen.”

Ze vervolgt: “Monodisciplinair vertegenwoordigd zijn is dus niet een kwestie van status, maar van inhoud. Alleen als je vanuit je eigen expertise meepraat, komt jouw bijdrage goed tot zijn recht in de regionale plannen.”

Het RESV in Almere bouwt voort op de zeven bouwstenen van de Handreiking RESV die onlangs werd opgeleverd. Nederland telt 54 regio’s die een RESV moeten vormen; Almere is één van de voorlopers. Het RESV heeft vijf kerntaken, waaronder vertegenwoordiging van disciplines, capaciteitsplanning, het ondersteunen van hechte wijkverbanden en het maken van regionale zorgafspraken.

Daarnaast worden in Almere hechte wijkverbanden opgezet: kleine teams in de wijk waar huisarts, wijkverpleegkundige, apotheker en sociaal domein samenwerken. Diëtisten kunnen daar direct signalen inbrengen of knelpunten bespreken zonder dat alles altijd via de huisarts hoeft te lopen.

“Het werkt heel praktisch,” zegt Plantinga. “Een diëtist die tijdens een huisbezoek merkt dat een patiënt problemen heeft die buiten het eigen vakgebied vallen, kan dat direct in het wijkteam neerleggen. Samen zoek je naar oplossingen. Zo komt de patiënt sneller bij de juiste zorgverlener terecht en voorkom je onnodige verwijzingen. Uiteraard verwijs je wel als dat nodig is, diëtisten kunnen pluis van niet pluis goed onderscheiden”

Wat betekent deze ontwikkeling concreet voor diëtisten in Almere – en daarbuiten?

“Vooral dat je moet meedoen,” zegt Plantinga beslist. “Wie niet meedoet, wordt niet gezien.  Dat klinkt hard, maar het is de realiteit. In het RESV worden de lijnen uitgezet voor de komende jaren, ook als het gaat om de verdeling van middelen. Vanuit het RESV wordt straks ook bepaald waar geld voor preventieprogramma’s naartoe gaat. Daar wil je als diëtist een deel van – en terecht. Maar dan moet je wel zorgen dat je in dat plan staat, dat jouw bijdrage zichtbaar is.”

“Het RESV is niet alleen een overlegstructuur,” benadrukt ze. “Het is ook een manier om invloed uit te oefenen op beleid, financiering en samenwerking. Als je daar niet bij bent, praat iemand anders voor jou – en dat wil je niet.”

Plantinga ziet de rol van de NVD als essentieel bij deze beweging. “De NVD ondersteunt de regiobesturen. Dat is precies wat nu nodig is. De vereniging maakt het mogelijk dat diëtisten zich als collectief laten horen, niet alleen landelijk maar ook in hun eigen regio. Dat vergroot onze slagkracht enorm.”
Ze lacht: “Ik zeg altijd: ‘Wie praat, die blijft.’ En dat geldt zeker voor de diëtist. Door zichtbaar te zijn, door inhoudelijk mee te doen, laat je zien wat jouw vak toevoegt. En dan word je ook serieus genomen aan de beleidstafel.”

“De komende periode staat in het teken van groei”, vervolgt Plantinga: “We gaan het RESV verder versterken, meer wijkverbanden opzetten en de samenwerking verdiepen. Uiteindelijk willen we in alle 17 wijken van Almere een kernteam hebben dat goed functioneert. Dat is ambitieus, maar het moet. Want de zorgvraag blijft groeien, en alleen samen kunnen we dat aan.”

Tot slot heeft Plantinga een duidelijke boodschap voor haar collega-diëtisten: “Pak die stoel aan de tafel. Je hebt iets te brengen, iets wat niemand anders kan inbrengen. Gebruik je kennis, praat mee vanuit de inhoud. Alleen dan kunnen we als beroepsgroep invloed uitoefenen op de toekomst van de eerstelijnszorg. Heb je hulp nodig, vraag het de NVD. Die kan hulp bieden, maar je ook verbinden aan andere regio’s waar ze met specifieke problematiek mogelijk al ervaring hebben. Samen doen. Almere laat zien dat het kan – en dat het werkt.”