Krijgen wij de juiste informatie voorgeschoteld?
Die vraag beantwoordt arts Tim Spector in zijn boek ‘Spoon Fed’, in het Nederlands vertaald als ‘Ingelepeld’, met als ondertitel: ‘Waarom maar weinig klopt van wat ons over voedsel wordt verteld’.
Tim Spector is arts, geïnteresseerd in voeding…. en kritisch.
Tim Spector is hoogleraar genetische epidemiologie in het Britse King’s College in Londen, arts-adviseur in Guy’s and St. Thomas’ Hospitals en hij schrijft in ‘The Guardian’.
Wat moet je nu wel of niet geloven? En wie kun je al dan niet vertrouwen? Volgens de auteur is veel wat ons over voeding wordt verteld misleidend of zelfs gevaarlijk voor onze gezondheid, met als grootste boosdoeners: slechte wetenschap, verkeerde interpretatie van onderzoeksresultaten en de voedingsindustrie. Het boek dient naar zijn zeggen als ’tegengif voor wat wij van jongs af aan ingelepeld hebben gekregen’.
De leidraad in het boek zijn voedingsmythes van uiteenlopende aard. De auteur licht deze toe, met vragen, feiten en zijn mening, ondersteund door uitgebreide literatuurverwijzingen. Na een kleine driehonderd pagina’s verbindt hij daaraan z’n eindconclusie over voedingsinformatie, en vertaalt hij zijn aanbevelingen in een praktisch twaalfpuntenplan.
Mythes
Enkele mythes die hij uitpluist zijn:
- Ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag
- Calorieën tellen helpt om te bepalen hoe dik je van een voedingsmiddel wordt
- Vis is altijd een goede optie
- Van sporten word je slank
- We moeten allemaal minder zout eten
- Etikettering helpt ons gezondere keuzes te maken
- Veganisme is het gezondste dieet
Conclusie
Spector concludeert: “Voeding is niet alleen het beste medicijn, maar ook het ingewikkeldste. Het is zó’n belangrijk onderwerp, dat we de informatie erover niet kunnen overlaten aan multinationals, ambtenaren vloggers of beroemdheden. Daarom moet ieder van ons zijn of haar verantwoordelijkheid nemen om zich er meer in te verdiepen.
Onderwijs
De beste manier om verandering te bewerkstelligen, is goed onderwijs over voeding voor de jeugd. “We moeten onze kinderen met dezelfde bezieling het verschil bijbrengen tussen echt en nepvoedsel als waarmee we ze leren lopen, lezen en schrijven.”
Relatieve bewoordingen
In praktische zin pleit hij er bijvoorbeeld ook voor om in denken, spreken en schrijven over voedsel altijd meer relatieve dan absolute bewoordingen te gebruiken.
Strijdige belangen
Het is aan de basis nodig om meer geld te steken in onafhankelijk en onpartijdig voedingsonderzoek. “Want in de meeste landen deugt er niet veel van het overheidsbeleid op het gebied van gezonde voeding’, en dat komt door strijdige belangen.”
Geen getreuzel meer!
Zijn oproep luidt: “Na vijftig jaar treuzelen, moeten we de schadelijke effecten van ongezonde voedingsmiddelen, met chemische toevoegingen, nu eindelijk eens serieus gaan aanpakken!”
Twaalf puntenplan
Zonder ‘in de valkuil te stappen om voor iedereen dezelfde richtlijnen te willen maken’, heeft Tim Spector twaalf punten opgesteld, als samenvatting van zijn bevindingen, in een advies waar iedereen iets aan heeft.
- Eet gevarieerd, hoofdzakelijk plantaardig, zonder chemische toevoegingen
- Stel vraagtekens bij wetenschap en geloof niet in simpele kant-en-klaaroplossingen
- Laat je niet misleiden door etiketten en reclame
- Niemand is ‘gemiddeld’
- Eet niet steeds hetzelfde; durf te variëren
- Experimenteer met etenstijden en sla eens een maaltijd over
- Gebruik ‘echt’ voedsel in plaats van supplementen
- Vermijd voedingsmiddelen met meer dan 10 ingrediënten
- Eet voedingsmiddelen die het microbioom van je darmen diverser maken
- Voorkom te veel glucose- en vetpieken in je bloed
- Eet minder vlees en vis – en let op duurzaamheid
- Onderwijs jezelf en de volgende generatie over het belang van ‘echt’ voedsel
Uitspraken
Het is vanzelfsprekend te veel om overal op in te gaan, maar om een indruk te krijgen, hierbij een aantal van Spectors uitspraken in het boek Ingelepeld:
“Als je duizenden mogelijke verbanden tussen voeding en ziektebeelden bekijkt, vind je onvermijdelijk ook veel schijnverbanden.”
“Het is veel moeilijker betrouwbaar onderzoek te doen naar voeding dan naar geneesmiddelen.”
“Wetenschappelijk studies leveren honderden resultaten op. Gretige journalisten pakken daar altijd de meest spectaculaire bevindingen uit en maken daarvan de meest schokkende, maar ook misleidende krantenkoppen.”
“80% van alle voedselproducten in de winkels is afkomstig van de 10 grootste voedingsconcerns.”
“Ook dokters halen het merendeel van hun informatie uit overheidsadviezen en afbeeldingen van de Schijf van Vijf, maar een groot deel van die adviezen is achterhaald of foutief.”
“Artsen vinden het vaak niet nodig om veel over voeding te weten, want ze kunnen doorverwijzen naar een diëtist.”
“Overgewicht is een van de weinige aandoeningen waartegen sporten niet helpt.”
“Er is nog nooit een sporter overleden aan uitdroging, maar tegenwoordig sterven er wel vrij veel sporters aan te veel vocht.”
“Het is niet aangetoond dat verhogen van de calciumconsumptie via de voeding leidt tot een lager risico op botbreuken.”
“Plantaardige ‘melk’-producten hebben zo hun eigen milieuproblemen: amandelmelk heeft door benodigde irrigatie een negatief effect op de watervoorraad, bij de productie van rijstmelk komt methaangas vrij, en voor productie van soja- en havermelk moeten bomen gekapt worden.”
“Nepvis is een lucratieve bedrijfstak. In een recent onderzoek week de inhoud van bijna een kwart van 400 verpakkingen in de winkel (of gerechten in restaurants) af van wat er op de verpakking (het menu) vermeld stond.”
“Bij mensen met ernstige depressies verbeterde hun stemming sterker met een (mediterraan) dieetadvies dan met sociale steun.”